Bạn đang xem bài viết Ý Nghĩa Mâm Ngũ Quả Ngày Tết được cập nhật mới nhất tháng 9 năm 2023 trên website Apim.edu.vn. Hy vọng những thông tin mà chúng tôi đã chia sẻ là hữu ích với bạn. Nếu nội dung hay, ý nghĩa bạn hãy chia sẻ với bạn bè của mình và luôn theo dõi, ủng hộ chúng tôi để cập nhật những thông tin mới nhất.
Mỗi dịp Tết đến xuân về, trên bàn thờ của mọi gia đình người Việt đều bày mâm ngũ quả cúng tổ tiên. Ngũ quả – thể hiện cho 5 vị Kim – Mộc – Thủy – Hỏa – Thổ, 5 yếu tố được cho là đã cấu thành nên vũ trũ trong quan niệm của Khổng giáo.
Mâm ngũ quả thường gồm 5 loại trái cây.
Tùy theo đặc điểm tự nhiên, phong tục tập quán và quan niệm của mỗi vùng mà có cách chọn các loại quả đặc trưng mang ý nghĩa riêng. Nếu căn cứ theo màu sắc trong triết lý phương Đông thì mâm ngũ quả phải có 5 loại quả với 5 màu khác nhau.
Với màu sắc rực rỡ, hình dáng độc đáo cùng những ý nghĩa sâu xa, mâm ngũ quả làm cho ngày Tết cổ truyền dân tộc thêm phần sinh động và thiêng liêng hơn.
Những quả chin đỏ đặt xung quanh. Những chỗ khuyết đặt xen kẽ quýt vàng, táo màu xanh hoặc những trái ớt đỏ mọng, hoàn thiện những nét trang trí cuối cùng.
Nơi khúc ruột miền Trung nghèo khó, đất đai vốn cằn cỗi, ít hoa trái, lại thêm thời gian Tết thường rơi vào mùa đông khắc nghiệt, và cả những hậu quả thiên tai để lại từ trước đó chưa dứt nên cây trái đặc sản địa phương rất hiếm. Người dân quê không quá câu nệ hình thức ý nghĩa của mâm ngũ quả, mà chủ yếu có gì cúng nấy, thành tâm dâng kính tổ tiên.
Mặt khác, người miền Trung do chịu sự giao thoa văn hóa 2 miền Bắc – Nam nên mâm ngũ quả vẫn bày biện đủ: chuối, mãng cầu, sung, dừa, đu đủ, xoài… Rất phong phú!
Mâm ngũ quả miền Nam Khác với người miền Bắc, người dân Nam Bộ có phần cầu kỳ hơn trong khâu chọn lựa những loại quả sẽ xuất hiện trong mâm ngũ quả cúng gia tiên. Do cách phát âm gần giống với từ “chúi” (thể hiện sự nguy khó) nên chuối là thứ quả không bao giờ xuất hiện. Cũng bởi câu nói: “Cam làm quýt chịu” nên người Nam không bày những trái cam óng ả vui mắt như người Bắc.
Mâm ngũ quả của người miền Nam thường có các loại trái:mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài, sung (theo câu: “Cầu sung vừa đủ xài”), thêm chân đế là 3 trái thơm (dứa), thể hiện sự vững vàng. Đặc biệt, mâm ngũ quả của người miền Nam không thể thiếu cặp dưa hấu ruột đỏ vỏ xanh, tượng trưng cho lòng trung nghĩa và trinh tiết của người phương Nam.
Ngày nay, hoa trái ngày càng nhiều và phong phú. Vì vậy mâm ngũ quả theo đó mà có thể trở thành thập quả, tuy vậy, cái tên gọi:“ngũ quả” đã đi sâu vào tiềm thức, tâm linh người Việt bao đời. Mâm ngũ quả làm cho quang cảnh ngày Tết và không gian thờ cúng gia tiên thêm phần tươi vui, ấm áp và rực rỡ.
Nó thể hiện sinh động cho ý tưởng, triết lý – tín ngưỡng – thẩm mỹ ngày Tết. Tìm hiểu về mâm ngũ quả cũng là tìm hiểu về nguồn gốc, lịch sử, truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam.
Tuy mỗi miền mỗi khác nhưng mâm ngũ quả trên bàn thờ ngày Tết vẫn là nơi hội tụ của hồn quả, hương cây của nét văn hóa dân tộc và ý nguyện cầu hòa, an, đủ mà người dân Việt Nam gửi gắm.
Sưu tầm
Ý Nghĩa Của Mâm Ngũ Quả Ngày Tết
Mâm ngũ quả ngày tết miền Bắc gồm những loại gì và có ý nghĩa tượng trưng cho điều gì chắc hẳn là thắc mắc của rất nhiều người. Mâm ngũ quả ngày tết được xem là điều không thể thiếu trong các lễ vật dâng cúng tổ tiên đêm 30 tết.
Đây không chỉ thể hiện lòng kính trọng, tưởng nhớ và mong chờ ông bà đoàn tụ về ăn tết cùng con cháu mà còn là nét đẹp tâm linh ngày tết cổ truyền của người Việt Nam. Ở mỗi miền nước ta đều có những quan niệm riêng và cách bài trí mâm ngũ quả ngày tết khác nhau. Cùng chúng tôi khám phá mâm ngũ quả ngày tết của những người dân miền Bắc nước ta để tìm hiểu được những nét đẹp và quan điểm rất riêng
Ý nghĩa của mâm ngũ quả ngày tết miền Bắc
Mâm ngũ quả ngày Tết Miền Bắc nói chung thể hiện ý nghĩa lớn lao nhất chính là đạo lý uống nước nhớ nguồn của dân tộc, thể hiện lòng thành kính và tưởng nhớ đến tổ tiên cũng như những bậc đi trước. Ngoài ra, chúng cũng ẩn chứa ý nghĩa quan trọng là thành quả lao động của người dân sau một năm làm việc và sự báo cáo với các bậc cấp trên. Ngoài ra, tùy theo sự bày biện mâm và từng vùng miền khác nhau mà mâm ngũ quả còn chứa nhiều ý nghĩa khác nhau.
Mâm ngũ quả ngày tết miền Bắc hay của bất cứ miền nào cũng bao gồm 5 loại quả khác nhau với 5 màu sắc nổi bật khác nhau. 5 loại trái cây này tượng trưng cho 5 mong ước và 5 ý nghĩa riêng của từng vùng miền. Tuy nhiên chung quy lại chúng mang ý nghĩa tượng trưng cho 5 chữ Phú, quý, thọ, khang, ninh. Xét về nguồn gốc màu sắc thì 5 loại quả với 5 màu sắc khác nhau tượng trưng cho ý nghĩa nguồn của cải năm phương đưa về kính lên tổ tiên ông bà của mình. Ngoài ra, 5 loại màu của trái cây ở một số vùng còn tượng trưng cho các ngũ hành trong vũ trụ lần lượt là Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ.
Một điểm nhấn khác về ý nghĩa của mâm ngũ quả ngày tết miền Bắc chính là chúng tượng trưng cho lịch sử tín ngưỡng dân tộc Việt Nam của ta. Ngày nay, tùy thuộc điều kiện mùa màng các loại trái cây sẵn có ở địa phương, tùy thuộc vào nét văn hóa vùng miền và đặc điểm quan niệm riêng mà mâm ngũ quả ngày tết được bày biện theo từng địa phương riêng có nét khác nhau.
Mâm ngũ quả ngày tết miền Bắc thường bao gồm các loại trái cây gồm chuối, tay phật, đu đủ, sung, cam, quýt chín, hồng, mận… Ý nghĩa của các loại quả này có thể hiểu lần lượt như sau.
Nải chuối xanh
Mâm ngũ quả ngày Tết Miền Bắc không thể thiếu nải chuối xanh. Đây là một trong những loại trái cây không thể nào thiếu trên mâm ngũ quả ngày tết của người miền bắc kể cả trong các dịp giỗ hoặc thờ cúng thông thường. Đây được xem là loại hoa quả chính không thể thiếu và là loại có ý nghĩa quyết định chủ lực trên bàn thờ.
Chuối là loại cây dễ sống, được trồng nhiều ở miền quê và rất thân thuộc với người dân miền Bắc. Nải chuối xanh tượng trưng cho bàn tay ngửa lên nên có ý nghĩa đem đến sự bình an, đa phúc lộc. Màu sắc của chuối biểu tượng cho mùa xuân và là sự tinh túy xanh ngát của đất trời.
Phật thủ (hoặc bưởi)
Loại quả này cũng được bày chính giữa mâm như “con át chủ bài” cho toàn mâm ngũ quả. Ý nghĩa của loại trái cây này là người dâng lên cầu mong trời phật ban lộc, ban sự may mắn bình cho gia đình và những người thân yêu của mình.
Hai loại quả này là những loại quả tiếp theo không thể thiếu trên mâm ngủ quả ngày tết có ý nghĩa biểu tượng cho sự đầy đủ, sung tung mà người dâng muốn những bậc trên che chở và mang tới cho gia đình mình. Ngoài ra họ cũng mong tránh xa được sự khó khăn, bần hàn.
Cam, quýt, hồng, mận
Những loại quả này có thể thay thế cho nhau tùy thuộc theo mùa có loại quả nào thì người ta sẽ sử dụng loại quả đó. Những loại quả nhỏ có màu sắc tươi sáng này tượng trưng cho ý nghĩa no đủ và hạnh phúc.
Cách bày mâm ngũ quả ngày tết miền Bắc
Cách trình bày mâm ngũ quả ngày tết miền Bắc sao cho đúng theo ý nghĩa và phong tục xưa nay của người dân. Loại dĩa mà người dân miền bắc thường dùng là loại mâm tròn tượng trưng cho sự no đủ, sung túc mà họ mong muốn có được thông qua hình dáng của chiếc đĩa. Các loại trái cây được bày biện như sau:
Đầu tiên nải chuối xanh sẽ được đặt ngay chính giữa mâm làm chủ chốt và nâng đỡ cho tất cả các loại trái cây còn lại. Loại này cũng được bỏ dưới cùng trong tất cả các loại chuối xanh. Bàn tay tượng trưng này giúp che chở nâng đỡ và hứng lấy những gì tinh túy nhất của mùa xuân để đọng lại quả ngọt cho gia đình gia chủ.
Thứ hai, có thể là phật thủ màu vàng hoặc bưởi để thay thế nếu không có chuối hoặc được đặt cùng với chuối. Loại này tượng trưng cho hành thổ nên sẽ được đặt chính giữa mâm trong lòng của nải chuối một cách trang trọng, chỉnh chu và hết sức cẩn thận. Loại này có màu vàng hoặc vàng sẫm với các múi chụm lại nhau như bàn tay phật. Chính vì vậy những gia đình nào theo đạo thì nhất quyết không thể thiếu loại trái cây này. Loại trái cây được gọi là bàn tay phật này có ý nghĩa mang theo niềm cầu mong được bàn tay Phật trời ban phúc lộc. Trong trường hợp không có bàn tay phật thì có thể sử dụng quả bưởi để thay thế với ý nghĩa tương tự như phật thủ.
Thứ ba, các loại quả nhỏ còn lại có màu đỏ, hồng hoặc các màu sắc tươi sáng sẽ được bày biện tiếp theo xung quanh phía xung quanh hoặc được để giữa các quả chuối. Các loại cây cụ thể gồm: Loạt trái cây có màu đỏ ứng với mùa hạ thuộc hành hỏa (cam, quýt chín, trứng gà, quả hồng, quả ớt sừng…); tiếp theo là loạt trái cây có màu ứng với hành kim tượng trưng cho mùa thu có màu trắng như quả mận trắng hoặc quả đào. Cuối cùng là loạt quả có màu đen hoặc màu sậm tối tượng trưng cho hành thủy của mùa đông như mận, hồng xiêm…. Tất cả những loại quả này không bắt ép phải tuân thủ theo tuần tự nào mà có thể trình này tuần tự xung quanh và người bày phải tạo được hình tháp sao cho trông tròn địa và đẹp mắt nhất thì đạt.
Alonhadat theo TẠP CHÍ SHTT
Ý Nghĩa Sức Khỏe Mâm Ngũ Quả Ngày Tết
Giống như nhiều người miền Bắc, chị coi trọng sự hòa hợp về âm dương, ngũ hành. Theo quan niệm truyền thống, mâm ngũ quả tượng trưng cho 5 yếu tố Kim – Mộc – Thủy – Hỏa – Thổ trong cấu trúc vũ trụ. “Ngũ quả” chỉ sự tập trung đầy đủ các loại trái cây trong đất trời. Con số 5 – “ngũ hành” là một con số rất tốt trong quan niệm phong thủy, thể hiện sự phát triển bền vững, mạnh mẽ.
Chị Huệ chu đáo hơn. Mâm ngũ quả với gia đình chị không chỉ hòa hợp về âm dương mà loại trái cây bày biện còn có nhiều giá trị dinh dưỡng.
“Tôi chọn chuối xanh, loại quả không thể thiếu, tượng trưng cho Mộc. Quả lê là hành Kim. Quýt, phật thủ hoặc bưởi màu vàng hành Thổ. Nho màu đen hành Thủy và táo đỏ cho hành Hỏa”, chị Huệ giải thích. “Những loại quả này rất tốt cho sức khỏe. Một số loại có tác dụng thanh lọc cơ thể, giải rượu trong những ngày Tết”. Chị Huệ chọn những loại quả mới chín tới, có màu sắc tươi để giữ được lâu.
Lương y đa khoa Bùi Đắc Sáng, nhà nghiên cứu tại Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ, cho biết, quả phật thủ có thể làm thành món chè phật thủ, tác dụng chữa đầy ợ hơi, buồn nôn, nôn ói. Cháo phật thủ dùng cho các trường hợp sốt ho, đau tức vùng ngực do tràn dịch màng phổi. Rượu phật thủ rất có lợi cho sức khỏe, dùng cho các trường hợp rối loạn tâm thần ý thức (trầm cảm, ức chế…).
“Chuối, nho hay quýt đều là những loại quả có giá trị dinh dưỡng cao”, lương y nói. Đặc biệt, cam, quýt hay bưởi đều có axit hữu cơ, tác dụng giải rượu tốt, có thể ăn trực tiếp hoặc làm nước ép, mang lại cảm giác ngon miệng trong những ngày Tết, nhất là khi cơ thể nạp nhiều đồ dầu mỡ, chiên rán, rượu bia do tiệc tùng…
Khi bày biện, chuối đặt ở dưới cùng đỡ toàn bộ các quả khác. Điều này tượng trưng cho con cháu sum vầy, quây quần, đầm ấm, bao bọc và che chở. Trong chuối xanh có 10% tinh bột, có tác dụng chữa bệnh. Bài thuốc được chế biến bằng cách dùng chuối xanh cả vỏ, thái lát, phơi hoặc sấy khô ở nhiệt độ thấp, tán bột uống nhiều lần trong ngày, tác dụng kích thích sự tăng trưởng màng nhầy trong dạ dày. Quả chuối xanh non còn được dùng để chữa hắc lào mới phát.
Chị Nhàn 38 tuổi, là một người Sài Gòn. Người dân miền Nam lại bày biện mâm ngũ quả với mong muốn là “cầu sung vừa đủ xài” để bước sang năm mới đủ đầy, sung túc. Vì thế, mâm ngũ quả ngày Tết chị Nhàn có 5 loại quả: mãng cầu, sung, dừa, đu đủ và xoài.
Lương y Sáng cho biết, đây đều là những loại quả mang giá trị dinh dưỡng cao. Mẵng cầu chứa nhiều chất xơ, vitamin C, chất chống oxy hóa… giúp ổn định đường huyết, ngăn chặn bệnh tim. Dừa nhiều magie, canxi, kali… giúp ngăn ngừa sỏi thận, hỗ trợ sức khỏe tim mạch, bổ sung chất điện giải. Đu đủ nhiều vitamin, khoáng chất, vị ngọt, tác dụng nhuận tràng, tiêu thực, thông đại tiện. Đu đủ xanh tác dụng làm mềm thịt dai, dễ tiêu. Xoài có tác dụng cải thiện hệ miễn dịch, hệ tiêu hóa, hỗ trợ phát triển thị lực, ngăn ngừa ung thư…
Gia đình chị Nhàn còn bày thêm dưa hấu, dứa. “Dưa hấu căng tròn, mát lành thể hiện sự ngọt ngào, sung túc. Quả thơm (dứa) màu vàng để cầu ước cho một năm con cháu đầy nhà, cầu ước nhiều may mắn hơn”, chị nói.
Dưa hấu có 90% thành phần là nước, bổ sung độ ẩm, thanh lọc cơ thể và cải thiện làn da, rất thích hợp cho những ngày Tết. Theo Live Lovef Fruit, dưa hấu còn chứa các chất chống oxy hóa, vitamin, hợp chất lycopene chống ung thư và nhiều chất khác giúp tăng cường hệ miễn dịch. Lycopene trong dưa hấu đặc biệt quan trọng đối với sức khỏe tim mạch và hiện được công nhận là yếu tố quan trọng trong việc thúc đẩy sức khỏe của xương. Ăn nhiều dưa hấu cũng giúp cải thiện chức năng tim mạch vì nó cải thiện lưu lượng máu. Dưa hấu cũng rất giàu kali, giúp giữ canxi trong cơ thể, giúp xương và khớp mạnh hơn.
Nếu mâm ngũ quả 2 miền Nam – Bắc có sự khác biệt thì mâm ngũ quả miền Trung lại có sự giao thoa. Cách bày đơn giản theo hình thức quả to, nặng đặt ở dưới làm đế, tiếp đó là những quả có trọng lượng nhỏ chèn bên trên hoặc xen kẽ vào chỗ trống.
Theo kinh nghiệm, khi chọn hoa quả bày ngày Tết, không nên chọn quả chín quá mà nên chọn quả mới chín tới để vẫn có màu sắc tươi và bày được lâu. Chọn quả chắc tay, không bị dập nát, trầy xước, còn cuống và lá. Không nên rửa quả trước khi đặt bàn thờ sẽ làm quả nhanh bị héo hoặc hỏng. Những loại quả vừa mang ý nghĩ tâm linh, vừa có nhiều dinh dưỡng như quả Phật thủ.
Thúy Quỳnh
Mâm Ngũ Quả Ngày Tết Có Ý Nghĩa Gì?
Mâm ngũ quả là một mâm trái cây có chừng năm thứ trái cây khác nhau thường có trong ngày Tết Nguyên Đán của người Việt. Thông thường là trên bàn thờ tổ tiên hoặc trên bàn tiếp khách. Các loại trái cây bày lên thể hiện nguyện ước của gia chủ qua tên gọi, màu sắc và cách sắp xếp của chúng.
Mâm ngũ quả hiện nay đã thay đổi rất nhiều, mang ý nghĩa trang trí cho không gian xuân nhiều hơn là ý nghĩa tâm linh.
Gọi ngũ quả, tức là năm loại quả. Cách trang trí mâm ngũ quả ở hai miền Nam Bắc cũng khác nhau. Trong Nam, mâm ngũ quả gồm năm loại: Dừa, Đu đủ, Xoài, Sung, Mãng cầu hoặc chùm trái Mây. Ngoài Bắc mâm ngũ quả thường có: Chuối, Bưởi, Cam, Quýt, Phật thủ hoặc Hồng Xiêm.
Ngày nay, do du nhập một số lọai quả của nước ngoài như: Lê, Táo , Nho…nên mâm ngũ quả không còn là năm loại quả như trước đây nữa. Người ta bày thêm vào đó có khi lên tới bảy, tám loại quả, cốt cho mâm ngũ quả to, đẹp, trang trọng hơn, nhưng vẫn mang ý nghĩa tâm linh.
Đây là việc làm thể hiện tấm lòng thành kính của con cháu đối với Tổ tiên, ông bà và những người đã khuất. Mâm ngũ quả cùng với bánh chưng hoặc bánh tét là lễ vật để thờ cúng ông bà, Tổ tiên trong mấy ngày tết. Cầu nguyện ông bà, Tổ tiên phù hộ cho con cháu bước sang năm mới mọi sự tốt lành, an khang, thịnh vượng.
Từng loại trái cây mang ý nghĩa riêng: Mãng cầu là cầu chúc, Đu đủ là đầy đủ, Dừa là vừa hoặc thừa thãi, Xoài là Sài (ăn uống). Sung là sung sướng (tinh thần sống vui vẻ, hạnh phúc).
Trên bàn thờ ngày tết có mâm ngũ quả còn tăng thêm vẻ đẹp, trang trọng vào dịp đầu năm mới.
Ngoài ý nghĩa trên, mâm ngũ quả còn có giá trị là những vị thuốc quý.
Quả Dừa:
Mới dùng trong phạm vi dân gian như: dùng nước trái dừa non uống cho đỡ khát, vì nước dừa có tính mát, tác dụng thanh nhiệt, lợi tiểu; gáo dừa đốt thành than uống trị ngộ độc thực phẩm. Dừa còn dùng trong công nghiệp chế biến xà phòng, là chất gây bọt và tẩy mạnh.
Đu Đủ:
80% là nước, còn lại là chất đường và một số chất béo. Đu đủ chín được coi là món ăn bổ dưỡng sức khỏe, chữa bệnh táo bón, giúp tiêu hóa thức ăn (đặc biệt là tiêu chất thịt và trứng).
Xoài:
Là một lọai trái cây ăn rất ngon, có hương vị đặc trưng riêng, thành phần chủ yếu là chất bột, đường, vitamin C. Trong đông y dùng trị các trường hợp chảy máu cam: ho ra máu, chảy máu dạ con, đường ruột; dùng vỏ hoặc quả xoài nấu thành cao lỏng cho uống, vỏ thân giã nhỏ xào với ruợu đắp vào chỗ xương đau trị thấp khớp đau nhức; vỏ xoài nhai ngậm chữa đau răng; nhựa xoài kết hợp với bồ kết chữa ghẻ. Gần đây còn điều chế từ lá xoài họat chất trị heeps sinh dục rất hiệu nghiệm.
Quả Sung:
Quả chín ăn ngọt, có mùi thơm riêng, trẻ em rất thích. Trong dân gian dùng nhựa bôi lên mụn nhọt, làm mụn nhọt chóng tiêu tan. Trong bài thuốc cao dán mụn, thành phần nhựa Sung là chính. Dùng nhựa Sung đắp lên vết thương, vết thương mau tan máu bầm, máu tụ. Chị em phụ nữ bị sưng tuyến vú hoặc tắc tia sữa, bôi nhựa Sung có kết quả tốt.
Nhựa sung phết giấy bản đắp hai huyệt Thái dương và Ấn đường làm giảm đau đầu. Nhựa Sung + mật ong hòa nước uống trước khi ngủ làm nhẹ cơn hen suyễn.
Quả Na (mãng cầu): Chứa các chất đường và dinh dưỡng. Quả Na chín ăn rất ngọt, ngon, bổ, tính lành. Trong dân gian đã có câu: “Thứ nhất quả Na, thứ nhì quả Nhãn, thứ ba quả Hồng”.
Lá Na là vị thuốc chữa sốt rét. Quả Na ké (chết khô trên cây) dùng chữa nứt kẽ vú rất hiệu nghiệm: thái nhỏ, sao vàng, tán bột trộn dầu mù u đắp lên vú mau lành. Hạt Na có độc, trong dân gian dùng diệt chấy, rận bằng cách giã dập nấu nước gội đầu, chấy rận sẽ chết.
Ngũ (五) (năm) là biểu tượng chung của sự sống, Ngũ quả chỉ sự tập trung đầy đủ các loại trái cây trong đất trời dùng thờ cúng. Thêm vào đó cư dân vùng nông nghiệp, Ngũ cốc được coi trọng nhiều hơn Ngũ quả.
Trong sách Chiêm thư, người ta thường nhìn Ngũ Quả để dự đoán được/mất của các mùa vụ lương thực trong năm. Lâu dần, sự xác tín biến thành tập tục, “ngũ quả” có thể tượng trưng cho sự cầu thị được mùa của người nông dân. Chọn 5 thứ quả theo quan niệm người xưa là ngũ hành ứng với mệnh của con người. Chọn số lẻ tượng trưng cho sự phát triển, sinh sôi.
Quả
Một mâm Ngũ quả ngày Tết ở miền Bắc Việt Nam, gồm cam, quất, bưởi, chuối và dứa. Quả biểu tượng cho sự sung túc qua cấu tạo của nó: bên trong chứa hạt tượng trưng cho sao, quả bao lấy là Vũ trụ, ý nghĩa là sự sinh sôi trường tồn tái sinh bất tận của sự sống[14]. Mỗi loại quả có ý nghĩa riêng qua hình dáng/cầu tạo/hương vị, màu sắc và cách đọc tên[11]:
Màu sắc
Màu sắc của mâm thường hay tuân theo ngũ hành.Các loại quả dùng thường mang các sắc màu theo quan niệm là có tính may mắn: Đỏ (may mắn phú quý), Vàng (sung túc), …
Hình dáng, cấu tạo, hương vị:
Thường là cách hình dáng/cấu tạo có tính chất gợi tả điều tốt lành. Ví dụ: Lựu: có nhiều hạt, tượng trưng cho con cháu đầy đàn, Bưởi và dưa hấu: căng tròn, mát lạnh trong ruột, hứa hẹn sự ngọt ngào, may mắn trong cuộc sống. Hương vị trái cây thường phải ngọt, thơm và không đắng, cay.
Ý nghĩa của một vài loại hoa quả thường được bày trên mâm ngũ quả:
– Lê (hay mật phụ), ngọt thanh ngụ ý việc gì cũng trơn tru, suôn sẻ– Lựu, nhiều hạt, tượng trưng cho con đàn cháu đống– Đào thể hiện sự thăng tiến– Mai, do điển phiếu mai, con gái phải có chồng, hạnh phúc, không cô đơn– Phật thủ giống như bàn tay của Phật, chở che cho con người– Táo (loại trái to màu đỏ tươi) có nghĩa là phú quý– Hồng, quýt rực lên màu sắc mạnh mẽ, tượng trưng cho sự thành đạt– Thanh long – ý rồng mây gặp hội– Bưởi, dưa hấu: căng tròn, mát lành, hứa hẹn sự ngọt ngào, may mắn– Nải chuối như bàn tay ngửa, hứng lấy nắng sương đọng thành quả ngọt và che chở, bảo bọc– Quả trứng gà có hình trái đào tiên – lộc trời– Dừa có âm tương tự như là “vừa,” có nghĩa là không thiếu– Sung gắn với biểu tượng sung mãn về sức khỏe hay tiền bạc– Đu đủ mang đến sự đầy đủ thịnh vượng – Xoài có âm na ná như là “xài”, để cầu mong cho tiêu xài không thiếu thốn./.
Ý Nghĩa Mâm Ngũ Quả Ngày Tết Trung Thu
Tết trung thu hay còn gọi là tết đoàn viên, là dịp để mọi người quây quần bên nhau, chia sẻ và yêu thương nhau nhiều hơn. Trong ngày tết đặc biệt này không thể thiếu đi bánh dẻo, bánh nướng, hạt dưa, hạt bí, và tất nhiên, quan trọng nhất là phải có mâm ngũ quả.
Nguồn gốc của mâm ngũ quả Mâm ngũ quả đã có từ rất lâu đời, tuy nhiên không phải ai cũng biết nguồn gốc của mâm quả đặc biệt này. Thực ra, mâm ngũ quả ra đời là dựa theo thuyết duy vật cổ đại, tất cả mọi vật chất đều được tạo nên bởi năm yếu tố là Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ. Một mâm có năm loại quả là tượng trưng cho sự đủ đầy, yên ấm.Ngoài ra, theo một số nghiên cứu, số năm của mâm ngũ quả là con số chỉ sự trung tâm, là con số của sự sống. “Quả” được cho là biểu tượng của sự sung túc, là biểu thị của tín ngưỡng phồn thực, tượng trưng cho ý nguyện sinh sôi nảy nở và duy trì nòi giống. Chính vì vậy mà mâm ngũ quả đã ra đời để thể hiện ý nguyện cầu hòa, an, đủ của người dân Việt Nam ta.Ý nghĩa mâm ngũ quả trong ngày tết trung thu Mang ý nghĩa chung là thế nhưng mâm ngũ quả ở từng vùng miền lại không giống nhau và mỗi vùng lại mang một ý nghĩa khác.Ở miền Bắc Mâm ngũ quả bao gồm chuối, bưởi, đào, hồng, quýt. Người miền Bắc sẽ đặt nải chuối ở giữa để đỡ lấy toàn bộ các trái cây khác và chuối thể hiện sự che chở của đất trời cho con người. Tiếp theo, chính giữa nải chuối là quả bưởi và đào, hồng, quýt đặt ở xung quanh. Có thể thay thế bưởi bằng quả phật thủ cũng được. Còn lại những chỗ khuyết thì đặt xen kẽ quýt vàng, táo xanh hoặc ớt đỏ. Ngày nay thì nhiều người thường chọn những loại trái cây có nhiều màu sắc khác nhau, tuy nhiên tất cả đều nhằm để cầu tiền tài, sung túc và ấm no.
Ở miền Trung Mâm ngũ quả của người miền Trung thì thường không quá cầu kì, có gì cúng nấy vì đặc điểm của mảnh đất miền Trung là thời tiết khắc nghiệt, đất đai cằn cỗi và còn ít hoa trái, thường có nhiều nhất là: đu đủ, xoài, mãng cầu, sung, chuối… Cách sắp xếp mâm ngũ quả cũng tùy thuộc vào sự sáng tạo của mỗi người và thành kính dâng lên tổ tiên để cầu được bình an, may mắn trong cuộc sống.Ở miền Nam Người miền Nam rất coi trọng phong tục thờ cúng và mâm ngũ quả vì thế cũng được chuẩn bị khá cầu kì. Trên mâm ngũ quả của người dân miền này thường có đu đủ, mãng cầu, dừa, xoài, sung, được hiểu là “Cầu sung vừa đủ xài”. Đặc biệt, mâm ngũ quả phải có chân đế là 3 trái dứa thể hiện sự vững vàng và một cặp dưa hấu tượng trưng cho lòng trung nghĩa của người phương Nam.Mặc dù ở mỗi vùng miền lại có sự khác nhau về các loại quả và cách sắp xếp mâm ngũ quả ngày tết trung thu nhưng hàng trăm năm nay, mâm ngũ quả đã trở thành một nét đặc trưng trong phong tục của người Việt Nam. Mâm ngũ quả là cách để người Việt thể hiện tấm lòng, sự tôn kính của mình đối với tổ tiên và cầu may mắn, hạnh phúc cho gia đình và dòng họ mình.
Ý Nghĩa Quả Phật Thủ Trên Mâm Ngũ Quả Ngày Tết
Nhiều người cho rằng, vào ngày Tết trên mâm ngũ quả hay bàn thờ nên đặt một quả phật thủ vì loại quả này ngoài hương thơm dịu còn có ý nghĩa rất sâu sắc. Những ngày giáp Tết, khi đi mua sắm các thứ đồ để bầy biện lên bàn thờ tổ tiên hay trên mâm ngũ quả, các chị, các mẹ thường chọn một quả phật thủ thật đẹp để trưng. Việc làm này không đơn thuần chỉ vì loại quả này có hương thơm dịu mát, thoang thoảng mà quả phật thủ còn có một ý nghĩa tốt đẹp.
Theo phân tích của TS.Nguyễn Văn Vịnh Phó Viện trưởng Viện Công nghệ Giáo dục – Liên hiệp hội KHKT Việt Nam (VNUSTA), từ lúc bắt đầu xuất hiện phật giáo đã có những vật phẩm cúng tế kèm theo.
Phật giáo tiếp thu trực tiếp từ Ấn Độ giáo, ví dụ như hoa sen là biểu tượng của sự khai thông cho hành trình tâm linh từ cõi tăm tối đến cõi trong sáng, đi từ địa quyển đến thủy quyển đến thạch quyển qua 3 quyển và biểu tượng cho hành trình tâm linh.
Còn với quả phật thủ, giống như phật nghìn tay, nghìn mắt mà con người nghĩ ra những ngón tay đưa ra, cong vào để biểu tượng ôm ấp thì quả phật thủ biểu thị như thế. Chính vì vậy, tùy vào nhu cầu của từng gia đình có thể lựa chọn phật thủ để trưng Tết.
Theo tìm hiểu, quả phật thủ còn tượng trưng cho bàn tay Đức Phật ngự trị trong đời sống tâm linh mỗi người với hình tượng cao quý mang lại phước lành, bình yên, an lạc chính vì thế nhiều người dùng loại quả này để trưng Tết với ý nghĩa mong một năm mới nhiều an lành, vui vẻ, no ấm.
Quan niệm xưa phật thủ là loại quả dùng để thờ Phật và gia tiên vì có mùi thơm quyến rũ, tác dụng lưu giữ thần, Phật và gia tiên lưu lại trong nhà lâu hơn để phù hộ cho gia chủ.
TS. Vịnh cũng cho biết thêm, phật thủ còn có tính riêng biệt, trong hệ quả có múi thì quả này có cùi dày nhất, có tương đối nhiều dầu và giữ được lâu nhất, quan trọng là nó có hương dịu, thanh tao nên nhiều người ưa chuộng.
Quả phật thủ thường được bày trên mâm ngũ quả hặc đặt trên bàn thờ để thắp hương cho tổ tiên. Nếu bày trên mâm ngũ quả, người Việt Nam thường đặt loại quả này ở trung tâm, nơi cao nhất trong mâm ngũ quả.
Hiện nay, mỗi quả phật thủ được bán với giá từ vài chục ngàn đến vài triệu đồng. Nhiều người còn đặt mua cả cây, giá một cây phật thủ dao động từ 5 triệu đến 15 triệu đồng. Nhưng để tìm ra được một quả phật thủ với vẻ đẹp thể hiện đầy đủ ý nghĩa ở trên phố không phải dễ.
Thông thường người ta thường căn cứ vào hình dáng của quả, ngoài yêu cầu quả to, tay dài, mập, có nhiều ngón đều thì quả phải già, trơn cật, màu vàng. Nếu không may mua phải quả non sẽ không để được lâu.
Bí quyết giữ được quả phật thủ tươi lâu, màu đẹp người ta thường dùng rượu trắng để lau bụi bẩn bám trên quả. Nếu đặt trên bàn thờ có thể đặt thêm bát nước và một vài viên B1, đặt đoạn cành quả phật thủ xuống bát nước đó, một thời gian sau cành sẽ ra rễ và có tác dụng hút nước nuôi quả.
(Theo eva.vn)
Cập nhật thông tin chi tiết về Ý Nghĩa Mâm Ngũ Quả Ngày Tết trên website Apim.edu.vn. Hy vọng nội dung bài viết sẽ đáp ứng được nhu cầu của bạn, chúng tôi sẽ thường xuyên cập nhật mới nội dung để bạn nhận được thông tin nhanh chóng và chính xác nhất. Chúc bạn một ngày tốt lành!