Ý Nghĩa Mâm Ngũ Quả Ngày Tết Miền Bắc / TOP 7 # Xem Nhiều Nhất & Mới Nhất 6/2023 # Top View

Ý nghĩa mâm ngũ quả trong ngày Tết.

Mâm ngũ quả đã trở thành một phần không thể thiếu trong ngày Tết cổ truyền của người Việt Nam. Mâm ngũ quả đặt trên bàn thờ thể hiện đạo lý uống nước nhớ nguồn, bày tỏ lòng thành kính đối với các bậc tổ tiên. Ngoài ra mâm ngũ quả còn tượng trưng cho thành quả lao động cả năm của con cháu dâng lên các bậc bề trên.

Dưa hấu, bưởi tượng căng tròn, mát lành hứa hẹn năm mới đầy ngọt ngào, may mắn.

Hồng, quýt với màu sắc mạnh mẽ, tượng trưng cho sự thành đạt.

Lê ( phật thủ) ngọt thanh ngụ ý việc gì cũng trơn tru, suôn sẻ.

Lựu nhiều hạt, tượng trưng cho con đàn cháu đống.

Đào: thể hiện sự thăng tiến.

Táo: mang ý nghĩa phú quý.

Thanh long: ý rồng mây gặp hội.

Dừa có âm tương tự như là vừa, có nghĩa là không thiếu.

Sung gắn với biểu tượng sung mãn về sức khỏe hay tiền bạc.

Xoài có âm na ná như là xài, cầu mong cho tiêu xài không thiếu thốn.

Mâm ngũ quả của người miền Bắc.

Với người miền Bắc, mâm ngũ quả thường gồm: chuối xanh, bưởi, phật thủ, sung, hồng, quất cảnh, ớt, dứa với các màu sắc hài hòa, tượng trưng cho ngũ hành: Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ.

Chuối trong mâm ngũ quả được bày theo nải, phải là chuối xanh, tượng trưng cho sự quần tụ, sum vầy, đầm ấm. Bưởi có màu vàng, tượng trưng cho sự giàu sang, may mắn.

Mâm ngũ quả của người miền Trung.

Với mâm ngũ quả miền Trung không câu nệ về chủng loại hay số lượng quả, thường có các loại trái cây có màu sắc tươi sáng như hồng, bưởi, thanh long, dưa hấu.

Mâm ngũ quả của người miền Nam.

Miền Nam có sự phong phú các loại trái cây, người dân lựa chọn các loại quả có tên mang theo sự mong ước ” cầu sung vừa đủ xài” và ” cầu thơm vừa đủ xài”. Các loại trái cây tương ứng là mãng cầu, sung, dừa, đu đủ, xoài,…

Đặc biệt, người miềm Nam không chọn cam quýt, lê, táo, lựu, sầu riêng cho mâm ngũ quả. Vì theo quan niệm truyền thống từ xưa là tên gọi của các loại quả trên đồng âm với những ý nghĩa không may mắn.

Các loại quả kiêng kỵ trong mâm quả như sau: Cam, quýt mang ý nghĩa cam chịu,quýt làm cam chịu.

Một số lưu ý khi bày mâm ngũ quả ngày Tết.

Mâm ngũ quả thường có 5 loại quả, số quả lẻ thể hiện cho sự sinh sôi, nảy nở, phát triển. Ngày nay để thể hiện lòng hiếu thảo đến ông bà, tổ tiên cộng với tính thẩm mỹ người ta không quá cứng nhắc trong chuyện phải là 5 loại quả nữa nhưng với người miền Bắc vẫn chọn số quả lẻ khi bày mâm ngũ quả ngày Tết.

Với người miền Trung và miền Nam không quan trọng chuyện chọn số quả lẻ hay chẵn mà chủ yếu chọn ý nghĩa của loại quả khi bày mâm ngũ quả ngày Tết.

Một số người thường rửa trái cây cẩn thận để quả bóng, đẹp khi chưng lên mâm tuy nhiên việc làm này sẽ làm cho quả nhanh bị héo, thối rữa nếu có chỗ đọng nước. Vì thế bạn cần dùng khăn giấy ẩm lau sạch trái cây đó là được.

Nhiều gia đình có thói quen sắm đồ Tết sớm từ ngày 27-28 tết, thậm chí sớm hơn. Trong khi mâm ngũ qua chỉ dâng lên bàn thờ vào đêm 30 Tết. Do đó bạn không nên chọn ngay những quả đã chín đẹp vì khi bày mâm ngũ quả, trái cây có thể bị chín quá, lá héo và vỏ nhũn mềm, thay vào đó bạn có thể chọn những quả già chưa chín hẳn khi bày mâm ngũ quả, quả chín tới và không bị thối

Tuy mỗi miền có sự khác biệt về văn hóa, song việc bày biện mâm ngũ quả ngày Tết luôn là một nét văn hóa đặc sắc, thể hiện lời cầu chúc cho một năm mới ấm no, hạnh phúc của người dân Việt Nam. Cho dù sinh sống ở phương trời nào, đã là người dân Việt Nam thì sẽ không bao giờ quên được tục lệ này trong dịp Tết nguyên đán nhằm gìn giữ bản sắc dân tộc cho bản thân và cho con cháu.

Việc bày mâm ngũ quả ngày Tết mang ý nghĩa bày tỏ tấm lòng thành kính với các bậc tổ tiên, thể hiện đạo lý uống nước nhớ nguồn. Quả cũng tượng trưng cho thành quả lao động cả năm của con cháu dâng lên các bậc bề trên.

Việc lựa chọn 5 loại quả bày lên mâm ngũ quả tùy thuộc vào quan niệm văn hóa cũng như đặc trưng về sản vật của các vùng miền. Mỗi loại quả có những ý nghĩa riêng, thể hiện qua hình dáng, hương vị, màu sắc hay thậm chí là cả cách đọc tên.

So với các vùng miền khác, người miền Bắc có nhiều lựa chọn hơn trên mâm ngũ quả, thậm chí có thể không giới hạn chỉ 5 loại đặt trên một mâm. Chuối, bưởi, Phật thủ, cam, quất, đào, hồng, táo, lựu… là những loại quả phổ biến trên mâm ngũ quả ngày Tết ở miền Bắc.

Nải chuối xanh là loại quả không thể thiếu trong mâm ngũ quả ở miền Bắc.

Ý nghĩa mâm ngũ quả ngày Tết ở miền Bắc

– Nải chuối hoặc quả Phật thủ: Hình dáng giống như bàn tay, thể hiện sự che chở. Ngoài ra quả Phật thủ cũng mang ý nghĩa tâm linh.

– Bưởi, cam: Biểu trưng cho sự tròn vẹn, hứa hẹn năm mới tốt lành, phúc lộc viên mãn.

– Quất: Thể hiện sự sung túc, đa lộc.

– Đào, hồng: Mang sắc hồng, đỏ đại diện cho sự may mắn, thành đạt.

– Táo: Phú quý.

– Lựu: Biểu trưng con đàn cháu đống.

Ngoài ra màu sắc của mỗi loại quả cũng tương ứng với các hành trong thuyết Ngũ hành. Tuy nhiên cách bày mâm ngũ quả ở miền Bắc không nhất thiết phải có đủ cả 5 nguyên tố kim, mộc, thủy, hỏa, thổ.

Vị trí trung tâm có thể là quả bưởi hoặc Phật thủ.

Cách bày mâm ngũ quả ngày Tết ở miền Bắc

Nải chuối, nhất định phải màu xanh, là không thể thiếu và luôn được bày ở dưới cùng, giống như bàn tay nâng đỡ tất cả các loại quả còn lại. Hình dáng nải chuối và cách bố trí này thể hiện sự chở che. Chính giữa và nhô cao nhất là quả bưởi hoặc Phật thủ.

Những loại quả khác nhỏ hơn được bày xen kẽ bên cạnh, tạo thành dáng chóp hài hòa về màu sắc và bố cục.

Việc bày mâm ngũ quả ngày Tết ở miền Bắc cần tránh một số sơ suất. Ví dụ như khi để đọng nước sau khi rửa, khiến quả nhanh hỏng, hoặc khi mua sớm lại chọn quả chín đẹp nên không để được lâu.

Ngũ

Là năm, là biểu tượng chung của sự sống, Ngũ quả chỉ sự tập trung đầy đủ các loại trái cây trong đất trời dùng thờ cúng. Chọn 5 thứ quả theo quan niệm người xưa là ngũ hành ứng với mệnh của con người. Chọn số lẻ tượng trưng cho sự phát triển, sinh sôi.

Quả

Quả biểu tượng cho sự sung túc qua cấu tạo của nó: bên trong chứa hạt tượng trưng cho sao, quả bao lấy là Vũ trụ, ý nghĩa là sự sinh sôi trường tồn tái sinh bất tận của sự sống. Mỗi loại quả có ý nghĩa riêng qua hình dáng/cầu tạo/hương vị, màu sắc và cách đọc tên.

Hình dáng, cấu tạo, hương vị

Thường là cách hình dáng/cấu tạo có tính chất gợi tả điều tốt lành. Ví dụ: Lựu: có nhiều hạt, tượng trưng cho con cháu đầy đàn, Bưởi và dưa hấu: căng tròn, mát lạnh trong ruột, hứa hẹn sự ngọt ngào, may mắn trong cuộc sống. Hương vị trái cây thường phải ngọt, thơm và không đắng, cay.

Cách đọc tên

Cách đọc tên theo kiểu gần âm: ví dụ: “dừa” hay “dưa” gần âm với “vừa”; đu đủ là “đủ”, xoài gần âm với “xài” (tiếng Nam, có nghĩa là “dùng”), mãng cầu là “cầu”, sung là “sung túc”.

Ý nghĩa mâm ngũ quả miền Bắc

Người miền Bắc bày mâm ngũ quả theo thuyết Ngũ hành trong văn hóa phương Đông là vạn vật dung hòa cùng trời đất. Vì thế, mâm ngũ quả cũng phải phối theo 5 màu: Kim màu trắng, Mộc màu xanh, Thủy màu đen, Hỏa màu đỏ, Thổ màu vàng. Cách bài trí, sắp xếp màu sắc từng loại quả xen kẽ với nhau để đẹp mắt, hợp phong thủy ngày Tết. Tuy không câu nệ nhiều hay ít, nhưng mọi người đều sắm đủ lễ, đủ loại, hoa quả phải thuận theo ý nghĩa để bày cúng.

Cách trình bày truyền thống:

Do hoa quả, trái cây ngày càng đa dạng nên mâm ngũ quả ngày càng phong phú hơn, người ta cũng không câu nệ cứng nhắc “ngũ quả” nữa mà có thể là bát, cửu, thập quả, thêm chùm nho mọng, thêm táo xanh, ớt đỏ, hồng xiêm… Dù bày biện nhiều loại quả hơn nhưng người ta vẫn gọi là “mâm ngũ quả”.

Ý nghĩa mâm ngũ quả miền Trung

Khúc ruột miền Trung nghèo khó, đất đai cằn cỗi, khí hậu khắc nghiệt, ít hoa quả nên người dân nơi đây cũng không quá câu nệ hình thức, ý nghĩa mâm ngũ quả ngày Tết, chủ yếu là có gì cúng nấy, thành tâm dâng kính tổ tiên. Bởi thế, mâm ngũ quả mỗi nhà lại khác nhau, quả gì cũng được, miễn là tươi ngon.

Ý nghĩa mâm ngũ quả ngày tết của miền Nam

Một mâm ngũ quả miền Nam có: mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài, sung đọc thành “cầu vừa đủ xài sung” hay “cầu sung vừa đủ xài” và họ thường kiêng kỵ chưng trái có tên mang ý nghĩa xấu (kể cả khi đọc trại) như chuối – chúi nhủi, cam – cam chịu, lê – lê lết, sầu riêng, bom (táo)… và không chọn trái có vị đắng, cay.

Các loại quả thường thấy:

Mãng cầu

Sung

Dừa

Đu đủ

Xoài

Ngoài ra, còn có thêm quả thơm (dứa) với mong muốn con cháu đầy nhà và một cặp dưa hấu xanh vỏ đỏ lòng để cầu may mắn.

Các loại quả thường thấy:

Chuối: Chúi nhủi, làm ăn không phất lên được.

Lê, táo (bom): Lê lết, đổ bể, dễ thất bại.

Cam, quýt: Quýt làm cam chịu.

Người miền Nam kỵ cúng một số loại quả, vì theo phát âm tên gọi mang ý nghĩa không tốt, như:Mâm ngũ quả ngày Tết là nét văn hóa đặc trưng của người Việt, dù có khác nhau giữa các vùng miền nhưng trên hết đều thể hiện sự thành kính hướng về nguồn cội, tổ tiên và ước mong một năm mới an khang, hạnh phúc và đủ đầy.

Mâm ngũ quả 3 miền Bắc – Trung – Nam đều có cách sắp xếp và ý nghĩ khác nhau.

Theo thuyết duy vật cổ đại, tất cả mọi vật chất đều được tạo nên bởi 5 yếu tố ban đầu gồm: kim loại (kim), gỗ (mộc), nước (thủy), lửa (hỏa) và đất (thổ) – gọi là ngũ hành. Tư tưởng này đã xâm nhập sâu sắc vào đời sống văn hóa của các dân tộc phương Đông, trong đó có người Việt – được thể hiện ở mâm ngũ quả ngày Tết Nguyên đán.

Con số 5 – “ngũ” – tương ứng với ngũ hành, là một con số rất tốt trong quan niệm phong thủy thể hiện sự phát triển bền vững, mạnh mẽ. Chính vì vậy, mâm ngũ quả trên bàn thờ nhằm thể hiện mong muốn âm dương hòa hợp, sinh sôi nảy nở, phát triển.

Theo quan niệm của nhân gian thì “Ngũ quả” chỉ sự tập trung đầy đủ các loại trái cây trong đất trời. Ông cha ta chọn 5 loại trái cây để cúng đêm giao thừa là ngụ ý rằng: Những sản vật này đựơc kết tinh từ công sức, mồ hôi, nước mắt của con người lao động, kính dâng lên đất trời, thần thánh trong giờ phút linh thiêng của vũ trụ vạn vật sinh tồn.

Đã gọi là ngũ quả thì phải có đủ năm loại quả. Nhưng tùy theo quan niệm của từng vùng, từng địa phương và do mùa xuân hoa trái khác nhau, nên mâm ngũ quả cũng khác nhau như: chuối, bưởi, phật thủ, dưa hấu, cam, quýt, dừa, na, hồng xiêm, táo…

Mâm ngũ quả của người miền Bắc

Mâm ngũ quả miền Bắc thường có 5 loại chính như chuối, bưởi, đào, hồng, quýt… Cách trình bày truyền thống là chuối ở dưới cùng, đỡ lấy toàn bộ các loại quả khác. Chính giữa là quả bưởi hoặc phật thủ vàng. Các loại quả bày xung quanh. Những chỗ còn trống cài xen kẽ quýt vàng, táo xanh, hoặc những quả ớt chín đỏ.

Do hoa quả, trái cây ngày càng đa dạng nên mâm ngũ quả ngày càng phong phú hơn, người ta cũng không câu nệ cứng nhắc “ngũ quả” nữa mà có thể là bát, cửu, thập quả, thêm chùm nho mọng, thêm táo xanh, ớt đỏ, hồng xiêm… Dù bày biện nhiều loại quả hơn nhưng người ta vẫn gọi là “mâm ngũ quả”.

Một số mâm ngũ quả đơn giản của người miền Bắc

Người miền Nam

Với triết lý “cầu vừa đủ xài sung túc”, người miền Nam chuộng 5 loại quả: mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài và sung. Trước tiên ba loại quả có hình dáng to và trọng lượng nặng là đu đủ, dừa, xoài đặt lên mâm trước để lấy thế; sau đó, bày những quả khác chèn lên, để tạo thành một ngọn tháp.

Người miền Nam kỵ cúng một số loại quả, vì theo phát âm tên gọi mang ý nghĩa không tốt, như:

– Chuối: Chúi nhủi, làm ăn không phất lên được.

– Lê, táo (bom): Lê lết, đổ bể, dễ thất bại.

– Cam, quýt: Quýt làm cam chịu.

Mâm ngũ quả của người miền Nam (Ảnh: Internet)

Người miền Trung

Mâm ngũ quả của người miền Trung hầu như không kiêng loại quả nào vì tên gọi hay hương vị của chúng, miễn là trên mâm phải có nhiều màu sắc, tươi ngon, có sẵn theo mùa. Thông thường là các loại quả đắt tiền được sắp xếp cầu kỳ.

Mâm ngũ quả thường được xếp hình tháp hoặc hình long phụng với cặp dưa đặt hai bên. Ngoài ra còn có rất nhiều loại hoa trái của quê hương được xếp bên cạnh.

Mâm ngũ quả của người miền Trung hầu như không kiêng loại quả nào vì tên gọi hay hương vị của chúng, miễn là trên mâm phải có nhiều màu sắc, tươi ngon, có sẵn theo mùa.

Ý nghĩa các loại quả

Chuối: Tượng trưng cho con cháu sum vầy, quây quần, đầm ấm, hứng lấy may mắn, bao bọc và chở che (theo quan niệm của người miền Bắc).

Phật thủ: Bàn tay Phật che chở cho cả gia đình.

Bưởi: Mong muốn an khang, thịnh vượng.

Cam, quýt: Tượng trưng cho sự thành đạt.

Lựu: Nhiều hạt, tượng trưng cho con đàn cháu đống.

Đào: Thể hiện sự thăng tiến.

Táo: Phú quý, giàu sang.

Thanh long: Rồng mây hội tụ, thể hiện sự phát tài phát lộc.

Dưa hấu: Căng tròn, mát lành, hứa hẹn sự ngọt ngào, may mắn.

Quả trứng gà: Lộc trời cho.

Sung: Gắn với biểu tượng sung mãn, sức khỏe và tiền bạc.

Đu đủ: Thịnh vượng, đủ đầy.

Xoài (phát âm giống như “xài”): Cầu mong cho việc tiêu xài không thiếu thốn.

Cách chọn một số loại quả trong mâm ngũ quả:

– Chuối xanh: Thường, chuối phải là nải chuối còn xanh, tượng trưng cho mệnh Mộc. Mang ý nghĩa như bàn tay ngửa che chở đem lại sự bình an, sung túc, đùm bọc và gắn kết. Chính việc nải chuối nâng đỡ các loại quả khác trong mâm ngũ quả đã nói lên điều đó.

– Quất chín: Thể hiện sự sung túc, ăn nên làm ra và dồi dào sức sống.

– Bưởi: Tượng trưng cho phúc lộc và viên mãn. Được đặt trên nải chuối xanh.

– Quả sung: Mong muốn có sự sung túc, sung mãn về sức khỏe hoặc tiền bạc.

– Quả đu đủ: Biều tượng của đầy đủ, thịnh vượng.

– Phật thủ: đặt ở trung tâm và nơi cao nhất trong mâm ngũ quả. Đây là loại quả dùng để thờ Phật và gia tiên vì có mùi thơm lâu, lưu giữ thần phù hộ cho gia chủ.

Theo Ngọc Lan (Tổng hợp) (Khám phá)