Ý Nghĩa Các Loại Quả Trong Mâm Ngũ Quả Trung Thu / TOP 9 # Xem Nhiều Nhất & Mới Nhất 6/2023 # Top View

Cứ mỗi độ rằm thàng tám về là người người lại hân hoan chờ đón phút giây được sum họp quây quần bên gia đình để đón chào một cái ấm cúng. Hình ảnh quen thuộc xuất hiện trong đêm trăng là mâm cỗ Tết Trung Thu đầy ắp bánh kẹo và trái con nhiều màu sắc. Tuy nhiên không phải ai cũng biết được ý nghĩa của các loại quả trong mâm cổ Tết Trung Thu.

Mỗi vùng mỗi miền sẽ có cách bày trí mâm cỗ Tết Trung Thu khác nhau, nhưng có một thức quả luôn luôn xuất hiện trong mâm ngũ quả chính là trái bưởi. Vỏ bưởi màu xanh tươi tượng trưng chi sự mát lành, thanh khiết. Dáng bưởi căng tròn thể hiên cho sự đủ đầy, toàn vẹn, sung túc. Là thứ quả được mọi người tin rằng mang lại sự may mắn, bình an, là loại trái cây thân thiết, giản dị với con người Việt Nam.

Trong hầu hết các mâm cỗ thờ cúng đều có chuối, mâm cỗ Tết Trung thu cũng vậy. Nải chuối xanh tràn sang hai bên biểu tượng cho đôi bàn tay đang hứng trọn những tinh hoa của đất trời để gửi gắm đến thần linh, thể hiện sự biết ơn thành kính của con người trước sự bảo bọc và ban ơn của đất trời, thiên địa.

Quả na với nhiều hạt đen nhánh, to, rõ mang ước vọng sinh sôi lộc nở góp phần tô điểm thêm nét xanh tươi cho mâm cỗ ngày Tết Trung Thu, là nguyện ước cho sức sống mãi trường tồn của con người.

Đây là loại quả mang nhiều ý nghĩa trong mâm cỗ Tết Trung Thu. Màu sắc của thanh long góp phần làm hài hòa cho mâm cỗ, thể hiện sự may mắn phát tài phát lộc. Thanh long cũng là lại quả biểu trưng cho rồng bay phượng múa, đát trời giao hòa, bình an và yên lành đến mọi nơi.

Hồng giòn có màu cam đỏ, chín mọng khiến mâm cỗ thêm lung linh đẹp mắt, vẻ ngoài nhỏ nhắn nhưng căng tràn và rắn chắc, là biểu tượng cho sức sống mơn mởn và niềm tin bất diệt của con người.

Các gia đình ở miền Bắc, Trung, Nam lại có cách bày mâm ngũ quả riêng, với nhiều loại quả khác nhau.

Mâm ngũ quả trưng Tết Nguyên đán của gia đình miền Bắc thường có năm loại, gồm chuối xanh, bưởi (hoặc phật thủ), đào, hồng, quýt (hoặc cam, quả quất). Chuối và bưởi là thứ không thể thiếu. Khi sắp xếp, chuôi được để dưới để đỡ lấy các quả khác, ở giữa là bưởi hoặc quả phật thủ. Còn lại bày xung quanh, xen kẽ cho vừa vặn, đẹp mặt.

Mâm ngũ quả của người miền Nam bày biện theo mong muốn “cầu sung vừa đủ xài”, mong một năm mới sung túc, đủ đầy, tương ứng 5 loại quả: mãng cầu, sung, dừa, đu đủ, xoài.

Người miền nam “kỵ” cúng chuối, họ cho rằng chuối có phát âm tiếng miền Nam gần giống “chúi”, làm ăn không phất lên được, dễ gặp nguy khó. Cam, quýt, lê cũng không được bày ở mâm ngũ quả Tết vì ý nghĩa không tốt đẹp theo quan niệm của họ.

Mâm ngũ quả của người miền Trung: Miền Trung có thời tiết khắc nghiệt, thường chịu ảnh hưởng của thiên tai do đó người dân không đặt nặng việc phải có một mâm ngũ quả cầu kỳ. Họ bày biện những loại quả thường có, miễn là thành tâm, gồm: chuối, dưa hấu, thanh long, cam, quýt, dứa, sung…

Quả phật thủ hoặc bưởi: Mong muốn an khang thịnh vượng, màu vàng ứng với Kim. Riêng phật thủ, có ý kiến cho rằng, loại quả này còn tượng trưng cho bàn tay Đức Phật ngự trị trong đời sống tâm linh mỗi người, trưng phật thủ trong ngày Tết với ý nghĩa mong một năm mới nhiều an lành, vui vẻ, no ấm.

Quả quất, quả hồng: Tượng trưng cho sự may mắn, màu đỏ ứng với Hỏa

Quả sung hoặc quả mây: Tượng trưng cho sự sung túc, no ấm, màu xám ứng với Thổ

Quả lê hoặc dưa lê: Tượng trưng cho sự thành đạt, thăng tiến, màu trắng ứng với Thủy.

Cam, quýt: Tượng trưng cho sự thành đạt.

Đào: Thể hiện sự thăng tiến.

Xoài (phát âm giống như “xài”): Cầu mong cho việc tiêu xài không thiếu thốn.

Dừa: Người miền Nam phát âm là “vừa”, ý muốn cầu mong sự vừa đủ, không túng thiếu và viên mãn trong cuộc sống.

Thanh Long: Rồng mây hội tụ, biểu trưng cho sự phát tài phát lộc.

Dưa hấu: Hứa hẹn sự ngọt ngào, may mắn.

Thơm (miền Nam gọi là khóm): Với dáng như rồng (thân có vảy như vảy rồng), có ý nghĩa mang lại sự giàu có, may mắn và thịnh vượng.

Lựu: Nhiều hạt, tượng trưng cho con đàn cháu đống.

Quả trứng gà: Lộc trời cho.

(Thông tin mang tính chất tham khảo)

Mâm ngũ quả là một phần không thể thiếu trong ngày Tết cổ truyền của người Việt Nam. Trước là thờ cúng tổ tiên, sau là ước mong năm mới được an khang, thịnh vượng hơn năm trước. Mâm ngũ quả là mâm quả gồm 5 loại khác nhau, mỗi loại tượng trưng cho một ước nguyện của gia chủ, thông qua tên gọi và màu sắc. Ngoài ra, “ngũ” còn thể hiện ước muốn của người Việt đạt được ngũ phúc lâm môn: giàu có, sang trọng, sống lâu, khỏe mạnh, bình yên.

Tùy theo từng vùng miền với đặc trưng về khí hậu, sản vật và quan niệm riêng mà người ta chọn các loại quả khác nhau để bày mâm ngũ quả.

Mâm ngũ quả là một phần không thể thiếu trong ngày tết cổ truyền của người Việt Nam

Ý nghĩa từng loại quả

Mỗi loại quả khi bày trên ban thờ đều có ý nghĩa riêng, vì vậy các gia đình cần hiểu và nắm rõ để gửi gắm ước nguyện, cầu mong của mình trong năm mới.

– Chuối: Là loại quả không thể thiếu trên mâm ngũ quả. Chuối phải là nải chuối còn xanh, màu xanh được coi là hành Mộc. Nó mang ý nghĩa như bàn tay ngửa để che chở đem lại sự bình an, sung túc, đùm bọc và gắn kết.

– Phật thủ: Quả phật thủ thường được đặt ở trung tâm và nơi cao nhất trong mâm ngũ quả. Tượng trưng cho bàn tay phật che chở cho cả gia đình.

– Bưởi: Mong muốn an khang, thịnh vượng, phúc lộc, viên mãn.

– Quả dưa lê: Tượng trưng cho sự thành đạt, thăng tiến.

– Cam, quýt: Tượng trưng cho sự thành đạt, sung túc, ăn nên làm ra, dồi dào sức sống.

– Lê: Vị ngọt thanh, ngụ ý việc gì cũng trơn tru, suôn sẻ.

– Lựu: Nhiều hạt, tượng trưng cho con đàn cháu đống.

– Đào: Thể hiện sự thăng tiến.

– Táo: Phú quý, giàu sang.

– Thanh long : Rồng mây hội tụ, thể hiện sự phát tài phát lộc.

– Dưa hấu: Căng tròn, mát lành, hứa hẹn sự ngọt ngào, may mắn.

– Quả trứng gà: Lộc trời cho.

– Sung: Gắn với biểu tượng sung mãn, sức khỏe và tiền bạc.

– Đu đủ: Thịnh vượng, đủ đầy.

– Xoài (phát âm giống như “xài”): Cầu mong cho việc tiêu xài không thiếu thốn.

Mâm ngũ quả miền Bắc

Người miền Bắc bày mâm ngũ quả theo thuyết Ngũ hành trong văn hóa phương Đông là vạn vật dung hòa cùng trời đất

Người miền Bắc bày mâm ngũ quả theo thuyết Ngũ hành trong văn hóa phương Đông là vạn vật dung hòa cùng trời đất. Vì thế, mâm ngũ quả cũng phải phối theo 5 màu: Kim màu trắng, Mộc màu xanh, Thủy màu đen, Hỏa màu đỏ, Thổ màu vàng. Cách bài trí, sắp xếp màu sắc từng loại quả xen kẽ với nhau để đẹp mắt, hợp phong thủy ngày Tết.

Do hoa quả, trái cây ngày càng đa dạng nên mâm ngũ quả ngày càng phong phú hơn, người ta cũng không câu nệ cứng nhắc “ngũ quả” nữa mà có thể là bát, cửu, thập quả, thêm chùm nho mọng, thêm táo xanh, ớt đỏ, hồng xiêm… Nhưng thường mâm ngũ quả miền Bắc sẽ có 5 loại: Chuối, bưởi, đào, hồng, quýt.

Cách trình bày truyền thống là: Chuối ở dưới cùng, đỡ lấy toàn bộ các loại quả khác. Chính giữa là quả bưởi hoặc phật thủ vàng. Các loại quả bày xung quanh. Những chỗ còn trống cài xen kẽ quýt vàng, táo xanh, hoặc những quả ớt chín đỏ.

Mâm ngũ quả miền Trung

Khúc ruột miền Trung nghèo khó, đất đai cằn cỗi, khí hậu khắc nghiệt, ít hoa quả nên người dân nơi đây cũng không quá câu nệ hình thức, ý nghĩa mâm ngũ quả ngày Tết, chủ yếu là có gì cúng nấy, thành tâm dâng kính tổ tiên. Bởi thế, mâm ngũ quả mỗi nhà lại khác nhau, quả gì cũng được, miễn là tươi ngon.

Các loại quả thường thấy là: Thanh long, chuối, dưa hấu, mãng cầu, dứa, sung, cam, quýt…

Mâm ngũ quả miền Nam

Người miền Nam bày mâm ngũ quả theo mong muốn “Cầu sung vừa đủ xài”

Người miền Nam bày mâm ngũ quả theo mong muốn “Cầu sung vừa đủ xài” ước mong năm mới đủ đầy, sung túc, tương ứng với 5 loại quả: Mãng cầu, sung, dừa, đu đủ, xoài. Ngoài ra, còn có thêm quả thơm (dứa) với mong muốn con cháu đầy nhà và một cặp dưa hấu xanh vỏ đỏ lòng để cầu may mắn.

Mâm ngũ quả của người miền Nam thể hiện rõ tính bình dị, dân dã và hóm hỉnh. Mỗi người một cuộc sống và mong muốn khác nhau, biết là nào là “đủ”, nhưng ai cũng chỉ cần đủ mà thôi.

Tuy nhiên, người miền Nam kỵ cúng một số loại quả, vì theo phát âm tên gọi mang ý nghĩa không tốt, như: Chuối có nghĩa là chúi nhủi, làm ăn không phất lên được. Hay lê, táo (bom) là lê lết, đổ bể, dễ thất bại.

Mâm ngũ quả ngày Tết là nét văn hóa đặc trưng của người Việt, dù có khác nhau giữa các vùng miền nhưng trên hết đều thể hiện sự thành kính hướng về nguồn cội, tổ tiên và ước mong một năm mới an khang, hạnh phúc và đủ đầy.

Mâm ngũ quả là biểu tượng cho sự thành quả một năm lao động, mong mỏi cuộc sống trong năm mới sẽ hạnh phúc, thịnh vượng, vui vẻ hơn.

Theo quan niệm của nhân gian thì “ngũ quả” chỉ sự tập trung đầy đủ các loại trái cây trong đất trời. Ông cha ta chọn 5 loại trái cây để cúng đêm Giao thừa là ngụ ý rằng: Những sản vật này đựơc kết tinh từ công sức, mồ hôi, nước mắt của con người lao động kính dâng lên đất trời, thần thánh trong giờ phút linh thiêng của vũ trụ.

Theo đó, mâm ngũ quả đặt trên bàn thờ tổ tiên dịp Tết theo 5 sắc màu tượng trưng cho mong ước được ngũ phúc: Giàu có, sang trọng, sống lâu, khỏe mạnh, bình yên; hay quy luật đất trời theo ngũ hành: 5 màu của quả tượng trưng cho Kim (màu trắng), Mộc (màu xanh), Thủy (màu đen), Hỏa (màu đỏ), Thổ (màu vàng).

Từ những quan niệm này, mâm ngũ quả miền Bắc thường bày 5 loại quả có màu sắc khác nhau theo ngũ hành như: Chuối xanh; bưởi (hoặc phật thủ), cam, quýt màu vàng; hồng hoặc táo tây, ớt màu đỏ; roi, mận, đào hoặc lê màu trắng; hồng xiêm (sapôchê) hoặc nho đen, măng cụt, mận màu đen.

Còn ở miền Nam, các loại quả trong mâm khi ghép lại trở thành những cái tên ý nghĩa, theo ước nguyện cầu mong của gia chủ như mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài, sung, dưa hấu, thơm, bưởi, thanh long…

Ý nghĩa một số loại quả được dùng trong mâm ngũ quả

Cầu: Trái mãng cầu là sự cầu mong, cầu chúc, và khấn cầu đầu năm mới.

Người miền Nam phát âm là “zừa” = “vừa”, ý muốn cầu mong sự vừa đủ, không túng thiếu và viên mãn trong cuộc sống.

Đu đủ: Giống như tên gọi của nó, chưng đu đủ trong ngày Tết, người Việt Nam mang theo mong muốn được sự đầy đủ, thịnh vượng trong cuộc sống không những trong kinh tế mà còn cả tình cảm.

Xoài: Người miền Nam phát âm là “xài”, ý muốn cầu mong cho việc tiêu xài không thiếu thốn, cuộc sống sung túc.

Sung: Người ta chọn sung để biểu trưng cho sự sung mãn không những về tình cảm, sức khỏe mà về cả tiền bạc, như cái tên vốn có của nó.

Thơm (miền Nam gọi là khóm): Với dáng như rồng (thân có vảy như vảy rồng) với ý nghĩa mang lại sự giàu có, may mắn và thịnh vượng.

Cam, quýt, chanh: Người ta tin rằng ba loại trái này có thể mang lại may mắn do hương vị dễ chịu và tinh khiết của nó, tránh được những điều xui xẻo.

Nho: Trong phong thủy, nho tượng trưng cho sự tạo ra sự phong phú của cải vật chất. Nho cũng đại diện cho sự thành công. Đôi khi, nho cũng được sử dụng như là công cụ phong thủy cho việc hóa hung thành cát, biến vận hạn rủi ro thành may mắn.

Chuối xanh: Tượng trưng cho cho mệnh Mộc, mang ý nghĩa như bàn tay ngửa che chở, đem lại sự bình an, sung túc, đùm bọc và gắn kết. Nải chuối xanh được để dưới cùng của mâm ngủ quả, nâng đỡ các loại quả khác đã nói lên điều đó.

Phật thủ: Trái phật thủ những năm gần đây trở nên thông dụng trong mâm ngũ quả bởi như tên gọi, Phật thủ là bàn tay Phật đang che chở, bảo vệ, phù hộ cho gia đình gia chủ.

Bưởi: Được đặt trên nải chuối xanh, tượng trưng cho phúc lộc với mong muốn an khang, thịnh vượng.

Trưng bưởi trên mâm ngũ quả với mong muốn an khang, thịnh vượng.

Dưa hấu: Dưa hấu với vỏ xanh và ruột đỏ sẽ mang lại sự may mắn. Quả căng tròn mọng nước, ngọt thanh tượng trưng sự sung túc và căng tràn sức sống. Hiện dưa hấu ruột vàng cũng được lựa chọn nhiều vì màu vàng cũng là màu may mắn.

Đào: Đào là một trong những biểu tượng trái cây phong thủy phổ biến nhất, là biểu tượng của sự bất tử. Nghĩ tới trái đào người ta sẽ liên tưởng ngay đến sự giàu có, sức khỏe và sự trường thọ. Hoa đào cũng được xem là biểu tượng Phong thủy của tình yêu và hôn nhân.

Táo: Táo cũng biểu hiện cho sự hòa bình, đem lại sức khỏe và sự hòa hợp trong gia đình. Theo quan niệm phong thủy, táo đỏ được coi trọng hơn mặc dù táo xanh hoặc vàng cũng được sử dụng rộng rãi.

Lựu: Loại quả này tượng trưng cho hạnh phúc trong gia đình và chúc may mắn cho con cháu của mình luôn được khỏe mạnh. Nói cách khác, hình ảnh trái lựu tươi thắm, căng mọng gợi hình ảnh về một gia đình hạnh phúc và đông con nhiều cháu..

Nho: Trong phong thủy, nho tượng trưng cho sự phong phú của thực phẩm, tạo ra sự phong phú của cải vật chất. Nho cũng đại diện cho sự thành công đang hiện hữu trong gia đình bạn hoặc trong tương lai không xa. Đôi khi, nho cũng được sử dụng như là công cụ phong thủy cho các vấn đề về sinh con cũng như trong việc hóa hung thành cát, biến vận hạn rủi ro thành may mắn.

Tùy vào mỗi vùng miền sẽ có những quan niệm về mâm ngũ quả khác và có những đặc sản khác nhau nên việc bày trí mâm ngũ quả của từng vùng miền cũng khác nhau như trong mâm ngũ quả của người miền Bắc thường có chuối xanh, bưởi (bòng), còn người miền Nam thì có vú sữa, mãn cầu, sung, đu đủ, dừa …. Do đó, bạn cần tìm hiểu để có thể bày mâm ngũ quả phù hợp.

Đối với những người miền Bắc, mâm ngũ quả tượng trưng cho các yếu tố trong phong thủy Thổ – Kim – Mộc – Thủy – Hỏa nên cần phải phối theo 5 màu khác nhau: Thổ thì màu vàng, Hỏa thì màu đỏ, Thủy sẽ là màu đen, Mộc thì màu xanh, Kim là màu trắng. Do đó, thông thường mâm ngũ quả ngày Tết ở miền Bắc có 5 loại quả là chuối xanh, quýt, hồng, bưởi đào.

Người miền Nam mong muốn năm mới sẽ sung túc và đầy đủ nên mâm ngũ quả thường có mãng cầu, quả sung, dừa, quả đu đủ, quả xoài. Và theo quan niệm của người miền Nam thì trong mâm ngũ quả không bày những quả này bởi phát âm của loại quả đó mang ý nghĩa không tốt như quả chuối, lê, cam, quýt.

3. Mâm Ngũ Quả Miền Trung

Đối với những người miền Trung không câu nệ hình thức, có gì thì cúng đó nên tùy mỗi nhà có loại quả gì thì họ sẽ bày trong mâm ngũ quả loại quả đó. Thông thường mâm ngủ quả miền Trung có mãng cầu, quýt, quả sung, dưa hấu, chuối …

Quan niệm người dân về mâm ngũ quả ngày Tết của mỗi miền mỗi khác, nhưng tựu trung, mâm ngũ quả trên bàn thờ ngày Tết vẫn là nơi hội tụ của của nét đẹp văn hóa lâu đời của dân tộc và ý nguyện cầu hòa thuận, no đủ, an lành người Việt. Chưng bày mâm ngũ quả trên bàn thờ của gia đình trong những ngày Tết không chỉ mang ý nghĩa giữ gìn bản sắc văn hóa độc đáo của người Việt mà còn thể hiện tấm lòng thành, lòng biết ơn của con cháu kính dâng lên ông bà tổ tiên trong những ngày sum họp.