Rate this post
Cúng gia tiên trong phong tục Việt Nam
Cúng gia tiên trong phong tục Việt NamBài khấn gia tiênMột số bài khấn gia tiên dễ nhớNhững lưu ý khi khấn gia tiên
Cúng gia tiên là gì?
Tục lệ thờ cúng gia tiên hay một số nơi còn gọi là Đạo ông bà, là việc lập bàn thờ và hương khói cho người thân đã mất. Đây là phong tục điển hình trong văn hóa của nhiều dân tộc châu Á, đặc biệt là ở Việt Nam và Trung Quốc.
Đang xem: Văn khấn gia tiên khi đi xa về
Đối với người Việt, phong tục thờ cúng gia tiên đã gần như trở thành một loại hình tính ngưỡng riêng. Nhà nào cũng phải có một bàn thờ tổ tiên, hoặc ít nhất là có di ảnh được đặt trang trọng. Việc cúng bái được thực hiện hàng ngày hoặc trong các dịp lễ, Tết (sẽ làm trang trọng).
Tuy vậy, việc thờ cúng gia tiên lại không phải là một tôn giáo mà do lòng thành kính, biết ơn của con cháu với các thế hệ trước tạo nên. Tín ngưỡng tốt đẹp này đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống người Việt và tạo nên một phần bản sắc văn hóa của dân tộc ta, như Phan Kế Bính đã viết: “Xét cái tục phụng sự tổ tiên của ta rất là thành kính, ấy cũng là một lòng bất vong bản, cũng là một việc nghĩa vụ của người”
Nguồn gốc của phong tục cúng gia tiên
Đến nay vẫn chưa có xác định rõ ràng rằng tập tục thờ cúng gia tiên có từ lúc nào. Có ý kiến cho là phong tục này xuất phát từ quan niệm về cái chết, về linh hồn của người Việt Nam. Người Việt còn cho rằng chết không phải là mất hết, thể xác có thể tiêu tan nhưng linh hồn thì vẫn còn hiện hữu, thường ngự trên bàn thờ để theo dõi, phù hộ cho con cháu hoặc đôi khi quở phạt họ khi làm những điều sai.
Cũng có người cho rằng tín ngưỡng thờ cúng gia tiên là việc thực hiện theo đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” của ông cha ta. Điều này cũng có lý bởi người Việt Nam có suy nghĩ đơn giản, mộc mạc, chất phác. Họ lưu giữ những hình ảnh của người thân đã khuất bằng việc lập bàn thờ để cúng bái, hương khói. Bàn thờ gia tiên luôn được đặt tại những nơi trang trọng nhất trong ngôi nhà và được xem là nơi linh thiêng nhất.
Người đã khuất trong văn hóa Việt vẫn được cúng bái hoặc dành cho những đặc quyền như lúc vẫn còn sống. Vào ngày lễ, tết như ngày năm mới, ngày giỗ hay trước những dịp trọng đại của gia đình, người Việt thường làm lễ hoặc ít nhất là thắp nén hương cho ấm bàn thờ gia tiên. Hay như khi con dâu, con rể mới vào nhà cũng đều phải thắp hương báo cáo, ra mắt tổ tiên. Lễ cúng gia tiên đã trở thành một thủ tục bắt buộc trong các ngày lễ của dân tộc ta.
Ý nghĩa của việc cúng gia tiên
Tập tục thờ cúng gia tiên đầu tiên thể hiện đạo lý, lối sống tốt đẹp của người dân Việt là luôn hướng về gia đình, về nguồn cội. Những người đã khuất sẽ luôn luôn hiện hữu, không bao giờ bị lãng quên trong ký ức, tâm trí của con cháu. Điều này còn chứng tỏ thêm tình cảm đặc biệt mang trong máu của mỗi người con đất Việt mà hiếm có dân tộc nào trên thế giới, nhất là những nước Âu, Mỹ có được.
Phong tục lâu đời này còn tạo ra những dịp để con cháu, người thân trong gia đình gặp gỡ, sum vầy. Trong những ngày lễ Tết hoặc ngày giỗ của một người thân, những thành viên trong gia đình sẽ quây quần bên nhau, cùng nhau hoài niệm về những điều tốt đẹp lúc sinh thời của những người được thờ cúng.
Người Việt cảm tưởng như luôn có cha mẹ, ông bà, tổ tiên dõi theo mình nên mọi hành động cũng phải làm vừa lòng gia tiên. Từ đó trành được những việc làm xấu hoặc tạo thói quen tính toán kỹ lưỡng trước khi đưa ra quyết định điều gì đó vì họ sợ sẽ làm phật ý gia tiên, làm vong linh của tổ tiên phải xấu hổ, mang tội bất hiếu.
Bài khấn gia tiên
Bài khấn gia tiên là gì?
Vào những ngày lễ Tết, ngày giỗ hay những dịp đặc biệt, ta luôn được nghe thấy những bài khấn gia tiên. Đây là lời của gia chủ khi cúng bái, hương khói cho người đã khuất. Bài khấn gia tiên thường là một đoạn văn được soạn sẵn, trình bày đầy đủ tên, tuổi những người cúng, lý do làm lễ và mong muốn, thỉnh cầu của con cháu trong nhà với tổ tiên. Người ta quan niệm rằng bài khấn gia tiên càng chuẩn, càng chân thành thì những ước nguyện, mong muốn sẽ trở thành hiện thực.
Ý nghĩa của việc khấn gia tiên
Bài khấn gia tiên được coi như công cụ kết nối, là cách giao tiếp giữa hai thế giới âm – dương. Đây là nơi để con cháu mời vong linh tổ tiên, ông bà, bố mẹ về ngự trên bàn thờ. Bài khấn gia tiên còn là cách để những người đang sống báo cáo công việc gia đình sau một khoảng thời gian hoặc bày tỏ những mong muốn, tâm niệm của mình. Nhưng hơn hết, ý nghĩa lớn lao nhất của bài khấn gia tiên đó là thể hiện lòng thành kính, biết ơn của con cháu trong gia đình đối với gia tiên.
Cách khấn gia tiên
Một số bài khấn gia tiên dễ nhớ
Tùy từng dịp, từng hoàn cảnh thì ta có những bài khấn gia tiên khác nhau. Mỗi bài khấn lại mang một ý nghĩa, thông điệp riêng nhưng chung quy lại đều là tỏ lành thành kính và bày tỏ tâm niệm, mong ước.
Văn khấn ngày mùng một (Văn khấn nôm)
Mùng một là ngày đầu tiên của tháng hoặc năm. Theo quan niệm từ xưa đến nay của dân tộc ta, đây là ngày vô cùng quan trọng. Mọi hoạt động trong ngày này có thể quyết định sự suôn sẻ của cả tháng hoặc cả năm đó. Đây cũng là dịp cho con cháu trong nhà sum họp, quây quần bên nhau. Vì vậy mà văn khấn nôm ra đời với mục đích cầu mong những điều tốt đẹp sẽ đến, xua đuổi những điều xui xẻo, không thuận lợi. Bạn có thể tham khảo mẫu văn khấn sau:
“Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
– Con kính lạy Hoàng thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.
– Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành Hoàng, ngài Bản xứ Thổ địa, ngài Bản gia Táo Quân cùng chư vị Tôn Thần.
– Con kính lạy Tổ tiên, Hiển khảo, Hiển Tỷ, chư vị Hương linh (nếu bố, mẹ còn sống thì thay bằng Tổ Khảo, Tổ Tỷ).
Hương chủ (chúng) con tên là: ………………… Sống tại: … Xã, … Huyện, … tỉnh…
Hôm nay là ngày mùng 1 tháng…. năm Kỷ Hợi 2019, tín chủ con nhờ ơn đức trời đất, chư vị Tôn thần, cù lao Tiên Tổ, thành tâm sắm lễ, hương, hoa trà quả, thắp nén tâm hương dâng lên trước án.
Chúng con kính mời: Bản cảnh Thành hoàng Chư vị Đại Vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân, Ngũ phương, Long Mạch, Tài thần. Cúi xin các ngài giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành thụ hưởng lễ vật.
Chúng con kính mời các cụ Tổ Khảo, Tổ Tỷ, chư vị Hương linh gia tiên nội ngoại họ ………, cúi xin thương xót con cháu linh thiêng hiện về, chứng giám tâm thành, thụ hưởng lễ vật.
Tín chủ con lại kính mời các vị Tiền chủ, Hậu chủ ngụ tại nhà này, đồng lâm án tiền, đồng lai hâm hưởng, phù hộ cho gia chúng con luôn luôn mạnh khỏe, mọi sự bình an, vạn sự tốt lành, làm ăn phát tài, gia đình hòa thuận.
Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần).”
Văn cúng ngày giỗ đầu (Văn cúng một năm sau ngày mất)
Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!
Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
Con kính lạy Đức Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.
Con kính lạy ngài Bản gia Táo Quân, ngài Bản gia Thổ Công, Long Mạch, Thần Tài. Con kính lạy các ngài Thần linh cai quản trong xứ này.
Hôm nay là ngày … tháng …năm ……………………………………………………Tín chủ (chúng) con là: ……………………………………………………………………Ngụ tại: ……………………………………………………………………………………… Nhân ngày mai là ngày Giỗ Đầu của………………………………………………………. Chúng con cùng toàn thể gia quyến tuân theo nghi lễ, sắm sửa hương hoa lễ vật kính dâng lên trước án tọa Tôn Thần cùng chư vị uy linh, kính cẩn tâu trình. Kính cáo Bản gia Thổ Công, Táo Quân, Long Mạch và các vị Thần linh, cúi xin chứng minh, phù hộ cho toàn gia chúng con an ninh khang thái, vạn sự tốt lành. Kính thỉnh các Tiên linh, Gia tiên chúng con và những vong hồn nội tộc được thờ phụng vị cùng về hâm hưởng. Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì. Nam mô a di Đà Phật! Nam mô a di Đà Phật! Nam mô a di Đà Phật! Văn khấn ngày Giỗ Đầu Nam mô a di Đà Phật! Nam mô a di Đà Phật! Nam mô a di Đà Phật! – Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương. – Con kính lạy Đức Đương cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương. – Con kính lạy ngài Đông Trù Tư mệnh Táo phủ Thần Quân. –
Con kính lạy các ngài Thần linh, Thổ địa cai quản trong xứ này.
Con kính lạy chư gia tiên Cao Tằng Tổ tiên nội ngoại họ……………………………… Tín chủ (chúng) con là: …………………………………………………………………… Ngụ tại: …………………………………………………………………………………….
Hôm nay là ngày …………… tháng ……….… năm …………………………………… Chính ngày Giỗ Đầu của…………………………………………………………………… Năm qua tháng lại, vừa ngày húy lâm. Ơn võng cực xem bằng trời biển, nghĩa sinh thành không lúc nào quên. Càng nhớ công ơn gây cơ tạo nghiệp bao nhiêu, càng cảm thâm tình, không bề dãi tỏ. Nhân ngày chính giỗ, chúng con và toàn gia con cháu, nhất tâm sắm sửa lễ vật kính dâng, đốt nén tâm hương dãi tỏ tấc thành.
Thành khẩn kính mời……………………………………………………………………… Mất ngày…………. Tháng………………năm…………………………………………… Mộ phần táng tại: ………………………………………………………………………….. Cúi xin linh thiêng giáng về linh sàng, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, độ cho con cháu bình an, gia cảnh hưng long thịnh vượng. Tín chủ con lại xin kính mời các cụ Tổ Tiên, nội ngoại, Tổ Khảo, Tổ Tỷ, Bá thúc, Cô Di và toàn thể các Hương linh gia tiên đồng lai hâm hưởng. Tín chủ lại mời vong linh các vị Tiền chủ, Hậu chủ trong đất này cùng tới hâm hưởng. Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.
Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!
Văn khấn gia tiên ngày Tiên Thường
Đây cũng là văn khấn dùng trong các ngày giỗ nhưng không phải là ngày giỗ đầu. Bạn có thể tham khảo mẫu sau:
“Nam Mô A Di Đà Phật! (3 lần)
Con kính lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
Con kính lạy Đức Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.
Con kính lạy ngài Đông Trù Tư mệnh Táo phủ Thần Quân.
Con kính lạy các ngài Thần linh, Thổ địa cai quản trong xứ này.
Con kính lạy Tổ Tiên nội ngoại họ………
Tín chủ chúng con là…………………………
Ngụ tại………………………………….
Hôm nay là ngày ……… tháng ……năm…………
Ngày trước giỗ – Tiên Thường………………………
Thiết nghĩ…………………. Vắng xa trần thế, không thấy âm dung.
Năm qua tháng lại ngày húy lâm. Ơn võng cực xem bằng trời biển, nghĩa sinh thành không lúc nào quên. Càng nhớ công ơn gây cơ tạo nghiệp bao nhiêu, càng cảm thâm tình, không bề dãi tỏ. Ngày mai Cát Kỵ, hôm nay chúng con và toàn gia con cháu, nhất tâm sắm sửa lễ vật kính dâng, đốt nén tâm hương giãi tỏ tấc thành.
Tâm thành kính mời…………………
Mất ngày …..tháng……….năm………
Mộ phần táng tại………………………
Cúi xin linh thiêng giáng về linh sàng, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, độ cho con cháu an bình, gia cảnh hưng long thịnh vượng.
Con lại xin kính mời các vị Tổ Tiên nội ngoại, Tổ Khảo, Tổ Tỷ, Bá thúc, Huynh đệ, Cô di, tỷ muội và toàn thể các hương linh Gia tiên đồng lai hâm hưởng.
Tín chủ con lại xin kính mời ngài Thổ Địa, Thổ Công, Táo Quân và chư vị Linh thần đồng lai giám cách thượng hưởng.
Tín chủ lại mời vong linh các vị Tiền chủ, Hậu chủ nhà này, đất này cùng tới hâm hưởng.
Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì
Nam Mô A Di Đà Phật! (3 lần, 3 lạy)
Cẩn Cáo!”
Văn khấn Thần Tài Thổ Địa
“Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư phật mười phương.
Kính lạy ngài Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.
Con kính lạy ngài Đông Trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân.
Con kính lạy Thần tài vị tiền.
Con kính lạy các ngài Thần linh, Thổ địa cai quản trong xứ này.
Tín chủ con là…… Ngụ tại………
Hôm nay là ngày… tháng… năm…
Tôi chủ thành sửa biện, hương hoa, lễ vật, kim ngân, trà quả và các thứ cúng dâng, bầy ra trước án kính mời ngài Thần Tài tiền vị.
Cúi xin Thần Tài thương xót tín chủ, giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật phù trì tín chủ chúng con an ninh khang thái, vạn sự tốt lành, gia đạo hưng long thịnh vượng, lộc tài tăng tiến, tâm đạo mở mang, sở cầu tất ứng, sở nguyện tòng tâm.
Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ cúi xin được phù hộ độ trì.
Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!”
Văn khấn gia tiên rằm tháng 7
“Nam Mô A Di Đà Phật! (3 lần)
Kính lạy đức Bản gia Đông trù tư mệnh Táo phủ Thần quân.
Kính lạy chư vị Tổ tiên.
Kính lạy chư vị Hương linh nội, ngoại.
Hôm nay là ngày rằm tháng bảy năm …. (Âm lịch)
Tín chủ con là…. cùng toàn gia quyến.
Nhân tiết Trung nguyên động lòng nhớ tới công đức rộng lớn của Tổ tiên, ông bà, cha mẹ đã sinh thành ra chúng con, dạy dỗ chúng con nên người.
Quả là đức cù lao khôn báo, công trời biển khó đền.
Trước linh toạ cúi xin lượng trên thương xót. Linh thiêng giáng lâm chứng giám tấm lòng thành, thụ hưởng lễ vật cùng với kim ngân minh y. Phù hộ độ trì cho con con, cháu cháu được đắc tài, đắc lộc, mọi việc hanh thông, sở cầu như ý, gia đạo hưng long.
Kính mong chư vị chấp lễ chấp bái, chấp kêu, chấp cầu.Tín chủ lại mời: các vị vong linh y thảo phụ mộc, phảng phất trên đất này, nhân lễ Vu Lan cùng về hâm hưởng.
Đồng lai giám cách.
Kính cẩn dâng lời.
Nam Mô A Di Đà Phật! (3 lần)”
Những lưu ý khi khấn gia tiên
Vì cúng gia tiên là việc quan trọng, nên bạn cần có sự chuẩn bị kỹ càng từ trước. Ngoài chuẩn bị bài văn khấn, bạn cũng cần lưu ý một số điều sau: