Theo phong tục, ngày Tết của người Việt nhất định phải có mâm cỗ với những món ăn đặc trưng khác với ngày thường. Mâm cỗ Tết không chỉ là một mâm cỗ bình thường để cúng mà còn chứa đựng trong đó cả nét đặc trưng văn hóa của cả dân tộc Việt.
Ẩm thực ngày Tết thường mang đậm tính vùng miền. Tùy vào đặc điểm khí hậu, văn hóa của từng miền Bắc-Trung-Nam mà mâm cỗ Tết sẽ có những dấu ấn riêng.
Thịt đông là món ăn quen thuộc không thể thiếu trong mâm cỗ Tết miền Bắc. Chỉ có vào vụ đông xuân Bắc Bộ.
Thịt đông có nguyên liệu chủ yếu từ thịt lợn, đa phần là thịt chân giò. Ngoài ra còn có bì lợn (da heo) đi kèm. Vi gia vị gồm mộc nhĩ (nấm mèo) và hạt tiêu. Các nguyên liệu được ninh nhừ, sau đó để nguội.
Đây là món ăn nguội, thịt sẽ có màu hơi hồng với khẩu vị mềm, béo. Cùng hương thơm từ hạt tiêu, ăn kèm với chén cơm nóng. Và dưa muối chua thì còn gì bằng.
Giò chả hay còn gọi là giò lụa, chả lụa được làm từ thịt lợn thăn nạc giã nhuyễn kết hợp với nước mắm ngon. Sau đó gói trong lá chuối và đem đi luộc chín.
Đây là món ăn quen thuộc trong mâm cỗ Tết miền Bắc với hương vị thơm mềm, thanh ngọt. Giữ trọn vẹn hương vị của thịt, cùng độ giòn dai và màu sắc trắng hồng bắt mắt.
Nem rán hay chả giò, chả ram là món ăn truyền thống miền Bắc, thường được dùng trong các dịp quan trọng, đặc biệt là vào dịp Tết.
Món nem rán với lớp vỏ ngoài giòn tan kết hợp với phần nhân bên trong béo ngậy từthịt lợn nạc, thịt cua bể hay tôm nõn, nấm hương, mộc nhĩ cùng một số nguyên liệu khác chắc chắn sẽ làm nức lòng bất kỳ ai.
Nem rán phải ăn kèm với chén nước chấm chanh tỏi cay nồng chén nước chấm chanh tỏi cay nồng đúng cách thì mới có thể làm dậy lên tất cả hương vị mà nó mang lại.
Gà luộc là món ăn quen thuộc, không thể thiếu trong mâm cỗ Tết miền Bắc nói riêng và của cả người dân Việt nói chung.
Gà luộc ngày Tết thường sẽ là gà luộc nguyên con để cúng ông bà tổ tiên, sau đó có thể xé nhuyễn hoặc chặt ra để ăn hay làm các món ăn khác.
Theo dân gian, gà luộc để cúng thường là gà trống khỏe mạnh, có mào đỏ tươi, lông mượt, móng khỏe, chân vàng. Khi luộc gà cũng phải buộc để gà có dáng đẹp. Và bôi nước nghệ để gà được vàng đẹp mắt.
Người ta thường sẽ ưu tiên chọn gà vườn để mang lại hương vị thịt được thanh ngọt và có độ chắc vừa đủ. Thịt gà có thể ăn kèm với lá chanh hoặc muối ớt chanh. Để mang lại hương vị thơm ngon nhất.
Mâm cỗ Tết của người Bắc rất chú trọng hình thức, vì thế phải có đủ các món mặn, món xào, món canh. Rau xào không phải là một món ăn đặc trưng dịp Tết. Nhưng lại luôn được người miền Bắc ưu tiên đưa vào mâm cỗ Tết.
Rau xào là món ăn quen thuộc hằng ngày trong mọi bữa cơm. Bạn có thể kết hợp tùy thích các loại rau củ theo sở thích như: giá, măng, cà rốt, nấm hương, cải xanh, đậu phụ, đậu dẹt, súp lơ, cần tây,…
Để món rau xào được đẹp mắt và ngon miệng, bạn nên xào rau trên chảo trũng mỏng với lửa to. Đảo đều tay để rau xanh đẹp mắt. Nên để ý tắt lửa khi rau vừa chín tới và không đậy nắp ngay khi vừa xào rau. Vì sẽ khiến rau bị ngả màu vàng.
Nguyên liệu dùng để nấu món canh này là phần măng lưỡi lợn-măng non vừa nhú, xẻ ra phơi, nó giống hình lưỡi của con lợn, đặc, chắc và nhuyễn không có sợi xơ. Thịt dùng để nấu canh măng lưỡi lợn có thể là cổ, cánh, chân gà, nhưng thích hợp nhất là chiếc chân giò lợn.
Canh măng lưỡi lợn là sự kết hợp hoàn hảo giữa phần măng lưỡi lợn mềm ngọt, bùi bùi. Và vị béo ngọt vừa phải của thịt. Tạo nên một món canh ấm nóng, đậm đà, thanh nhã vào ngày Tết.
Canh miến nấu măng là món canh truyền thống. Và rất được yêu thích trong mâm cỗ ngày Tết của người miền Bắc.
Món canh là sự kết hợp giữa sự béo bùi của thịt gà, sườn non được hầm vừa chín. Và hương thơm thanh mát, vị bùi ngọt, dai dai của mắn. Sẽ đem đến cho bạn một cảm nhận vô cùng khó quên.
Còn gì bằng khi được thưởng thức một chén canh nóng hổi, nước dùng ngọt béo cùng vị cay cay của ớt trong không khí se lạnh ngày Tết đúng không nào.
Canh bóng thập cẩm là món canh được nấu từ các nguyên liệu như thịt, giò sống, cải xanh, nấm, su hào, đậu Hà Lan,… đặc biệt nhất chính là phần bóng bì. Bóng bì là phần da heo được ngâm mềm và ướp với rượu trắng, gừng, có màu ngả vàng. Chế biến được rất nhiều món ăn.
Không phải là món ăn quá cầu kỳ, canh bóng thập cẩm mang lại hương vị thanh ngọt từ thịt, rau củ. Và vị giòn dai của miếng bóng bì, ăn kèm với chén cơm nóng. Và các món kho thì đúng là không gì sánh bằng.
Món ăn ngày Tết thường nhiều dầu, mỡ, dễ gây cảm giác ngán. Do đó rau nộm là một món ăn kèm không thể thiếu giúp kích thích vị giác ăn uống hơn. Bổ sung rau nộm vào mâm cơm ngày Tết để hội tụ đủ sắc, hương, vị trong ngày đầu năm.
Món nộm rất đa dạng, từ các món nộm chay như nộm dưa leo, rau muống, su hào, hoa chuối,… Cho đến các món nộm mặn như nộm tai lợn xoài xanh, nộm đu đủ tai lợn,…Đều mang đến hương vị thơm ngon khó cưỡng.
Bánh chưng là món ăn truyền thống vào ngày Tết của nước ta. Mang trong mình quốc hồn quốc túy của dân tộc Việt.
Bánh chưng có hình dạng vuông vức, màu xanh lá cây, tượng trưng cho đất. Thể hiện lòng biết ơn của con cháu đối với cha ông và đất trời. Bắt nguồn từ truyền thuyết về hoàng tử Lang Liêu vào đời vua Hùng thứ 6.
Món ăn thể hiện sự kết tinh của đất trời, là sự kết hợp giữa gạo nếp dẻo, đậu xanh ngọt bùi, tiêu cay nhẹ. Và thịt mỡ béo ngậy ăn kèm với dưa hành, củ kiệu. Đã đem đến cho ngày Tết một thứ bánh ngon tròn vị.
Xôi gấc với màu sắc đỏ cam từ trái gấc sẽ mang đến cho năm mới sự may mắn, sung túc, hạnh phúc theo quan niệm dân gian. Bên cạnh đó xôi gấc còn cung cấp nhiều dưỡng chất giúp cải thiện thị lực và duy trì sắc đẹp.
Chính vì vậy, xôi gấc rất được người miền Bắc ưa chuộng chuẩn bị trong mâm cỗ Tết để tiếp đãi bạn bè. Với mong muốn mang lại cho họ sự may mắn. Và niềm vui trong năm mới.
Dưa hành hay hành muối là món ăn kèm ngày Tết được người miền Bắc rất ưa chuộng. Dưa hành là một loại dưa muối dùng nguyên liệu chính là hành củ muối chua theo phương thức lên men.
Món dưa hành ngon đòi hỏi những củ hành phải trắng mịn, nổi vân xanh có độ giòn và vị chua vừa phải. Dưa hành ăn kèm với thịt mỡ, bánh chưng. Không chỉ kích thích vị giác giúp món ăn tròn vị hơn. Mà còn tốt cho hệ tiêu hóa.