Cúng Đầy Tháng Là Gì?
Cúng Đầy Tháng (cúng mụ, đầy cữ, đầy tháng, đầy năm) cho bé là một trong những lễ nghi quan trọng để thông báo sự có mặt của một thành viên mới trong gia đình đồng thời nhằm bày tỏ lòng biết ơn và cầu mong các Bà Mụ, cùng Đức Ông ban phước lành, và may mắn cho đứa trẻ.
Không cúng đầy tháng có sao không?
Hỏi: “Không cúng đầy tháng có sao không ạ?”
Trả lời:
“Việc này không có sao đâu bạn. Bé đầu nhà mình cũng vậy đầy tháng gia đình mình cũng chỉ làm một mâm cơm đầy rồi thắp hương thôi . Không cần phải cầu kì gì. Cái quan trọng là cầu mong cho con bình an khỏe mạnh thôi chứ không phải lễ lạc gì to tát đầy sân. Gia đình mình vẫn hạnh phúc và vui vẻ 7 năm rồi nên bạn đừng nghĩ gì nhiều” – chia sẽ từ bạn Hương.
“Con mình đứa đầu không cúng đầy tháng chỉ làm một mâm cơm thắp hương và mời người thân thôi. Đứa thứ 2 giờ cũng sắp đầy tháng và cũng sẽ làm vậy”- chia sẽ từ Lê Nhật Trần.
“Cũng không quan trọng bạn à. Cúng cũng tốt mà không cúng cũng không sao. Nếu không cúng thì thắp nhang cúng ông bà thôi không sao.” – Hằng chia sẽ.
” Không có thì mình cũng nên làm một mâm bạn ạ. Con một tháng mình làm vậy giống như một cái lễ để tạ ơn á, bạn nên cúng cho con …tội con nè.”- bạn Nguyệt Ánh chia sẽ.
“Quê chồng mình cũng không có truyền thống cúng đầy tháng cho con, nên chồng cho mình tự quyết nên mình đã làm lễ đầy tháng cho con. Không làm cổ to chỉ làm một mâm cúng, mất không nhiều chi phí ” – Huyền Lan chia sẽ.
Có rất nhiều quan điểm về việc không cúng đầy tháng có sao không? Nhưng đa số thì theo ý kiến mọi người là nên làm một mâm lễ cúng đầy tháng để tạ ơn 12 bà Mụ và để cúng ông bà.
Nhiều người cũng đồng tình rằng tùy theo từng hoàn cảnh của từng gia đình mà ba mẹ chuẩn bị lễ cúng Mụ cho bé. Tuy nhiên nhất thiết không thể thiếu các thứ sau đây.
Cua (trai 7 con, gái 9 con)
Ốc (trai 7 con, gái 9 con)
Chim (trai 7 con, gái 9 con)
13 miếng bánh đúc nhỏ hay bánh rán
13 bông hoa
13 nắm cơm nhỏ bằng gạo tẻ
13 cái bánh kẹo nhỏ
13 tờ tiền thật
13 miếng trầu têm cánh phượng
13 miếng trứng hay 13 quả trứng chim cút
13 bộ quần áo (một bộ to dành cho Bà Chúa Đầu Thai và 12 bộ nhỏ cho 12 Bà Mụ)
13 nén hương
1 bát nước to
Theo phong tục của người Việt thì ngày đầy tháng của bé sẽ tính theo âm lịch chứ không dựa vào lịch dương. Bên cạnh đó nhiều nơi còn có quan niệm tính ngày đầy tháng dựa vào giới tính của đứa bé theo nguyên tắc “nam trồi 2, nữ sụt 1”. Cụ thể như sau.
Nếu là bé trai thì sẽ tính ngày đầy tháng trồi hơn 2 ngày so với ngày sinh (theo Âm lịch). Ví dụ: Bé trai sinh ngày 20/3 Âm lịch thì trồi lên 2 ngày tức là sẽ làm đầy tháng cho bé vào ngày 22/3 Âm lịch. Tương tự như vậy, nếu là bé gái thì tính ngày đầy tháng sẽ lùi lại 1 ngày tức là cùng ngày sinh 20/3 Âm lịch, lễ đầy tháng của bé gái sẽ được làm vào ngày 19/3 Âm lịch.
Cách tính ngày cúng đầy tháng “nam trồi 2, nữ sụt 1” này cũng mang những ý nghĩa tốt đẹp cho tương lai của các bé. Sở dĩ “nam trồi 2” là vì theo dân gian quan niệm rằng con trai phải luôn là người đi trước, đi tắt để đón đầu, xông xáo, và mạnh dạn tiến về phía trước thì mới dễ thành công. Còn “nữ sụt 1” vì ông cha ta cho rằng con gái thì phải biết nhường nhịn thì gia đình mới êm ấm, phải biết khiêm tốn thì mới đạt được hạnh phúc. Mặc dù quan điểm bình đẳng giới bây giờ đã khác khi xưa rất nhiều. Nhưng đây vẫn là những lời răn dạy không thừa mà người xưa muốn truyền lại qua ý nghĩa của tập tục này. Do đó, nhiều gia đình ngày nay vẫn giữ cách tính ngày đầy tháng cho bé theo quy tắc trồi, sụt này.
Bên cạnh đó, các gia đình làm lễ cúng đầy tháng cho bé cũng nên lựa giờ hoàng đạo, tránh giờ kị với tuổi hay mệnh của em bé theo quan niệm Á Đông. Ví dụ như bé tuổi Thân không nên cúng đầy tháng vào các giờ Dần, Tỵ, Hợi vì thuộc vào tứ hành xung. Sẽ mang đến điều xấu cho đứa trẻ.
Cúng đầy tháng cho bé trai và bé gái có gì khác biệt?
Người Châu Á có quan niệm phân biệt nam nữ khá rõ ràng. Trong tất cả các nghi lễ cúng bái, không ít thì nhiều giữa nam nữ đều có các điểm khác biệt.
Đối với lễ cúng đầy tháng cho bé gái, chè được sử dụng để cúng thường là chè trôi nước. “Thân em vừa trắng lại vừa tròn”, là một câu thơ của Hồ Xuân Hương so sánh bánh trôi nước như hình ảnh của một cô gái đẹp: Bên ngoài trắng mịn, dẻo thơm, lại pha thêm chút béo bùi của nhân đậu xanh và nước cốt dừa. Kết hợp cùng vị ngọt thanh của nước đường đã làm nên món chè trôi nước độc đáo.
Cúng chè trôi nước trong lễ cúng đầy tháng cho bé gái hàm ý mong muốn con gái sau này dẻo dai nhưng ngọt ngào và thanh tao. Vị ngọt như những may mắn và an yên mà gia đình muốn con có được. Chè trôi nước tuy dễ làm dễ ăn, nhưng chính nhờ hương vị ngọt ngào khiến cho lòng người vương vấn mãi.
Cúng đầy tháng cho bé trai, gia đình nên cúng món chè đậu trắng. Hạt đậu khi chưa nấu phải còn cứng, lựa hạt tròn dài đều. Hạt đậu cứng cáp ấy chính là sự rắn rỏi của con trai, nhưng sau khi được “nấu chín”, và trải qua nhiều thử thách để trưởng thành lại trở nên mềm dẻo. Vị ngọt của nước cốt dừa chan trên mặt bát chè đậu trắng như những lời chúc phúc ngọt ngào mà gia đình muốn đem đến cho con trai.
Ngoài sự khác biệt trong cách chọn xôi chè trong lễ cúng và cách chọn ngày làm lễ theo quan niệm “nam trồi 2, nữ sụt 1” thì ý nghĩa và sự thiêng liêng của lễ cúng đầy tháng cho bé là như nhau. Đây chủ yếu là dịp để các gia đình bày tỏ lòng thành kính, biết ơn với các Bà Mụ, Đức Ông đã đem đứa trẻ đến với thế gian và thông báo cho những người thân quen biết sự có mặt của một thành viên mới trong gia đình để nhận được sự chúc phúc, và che chở từ mọi người.
Nên cúng đầy tháng cho bé tại đâu?
Nhiều cha mẹ trẻ ngày nay sắp chào đón đứa con đầu lòng có cùng thắc mắc là cúng đầy tháng cho bé ở đâu là hợp lý? Ở nhà ngoại hay nhà nội? Nếu hai vợ chồng ở riêng thì có nhất thiết phải về nhà nội hay nhà ngoại cúng đầy tháng cho bé không? Tổ chức đầy tháng ở nhà hàng có được hay không?
Thực tế thì khi mang thai và sinh bé dù mẹ ở nhà nội hay nhà ngoại đều được nuôi dưỡng và chăm sóc chu đáo, tận tình như nhau. Vì đó là những bước đầu đời vô cùng quan trọng của đứa bé. Do đó nên việc tổ chức lễ cúng Mụ cho bé tại nhà ngoại hay nội đều được, miễn sao phù hợp và thuận tiện cho sức khỏe của mẹ và bé.
Bên cạnh đó các gia đình cũng nên lưu ý một chút trong cách đặt mâm cúng đầy tháng, cụ thể như sau.
Một là đặt giữa nhà và quay ra cửa chính, cách này được nhiều người dùng nhất vì vừa rông rãi lại vừa thoáng khí, dễ bày trí, tiện để chụp hình lưu niệm.
Cách thứ hai là đặt bàn cúng tại phòng bé, gần với chỗ bé nằm.
Dù là chọn lựa đặt mâm cúng ở đâu đi nữa thì cũng cần bày lễ một cách hài hòa, và cân đối với các lễ vật dâng Bà Mụ chúa (Bà Chúa Đầu Thai) để ở chính giữa phía trên của hương án, lễ vật dâng 12 Bà Mụ cần phải chia thành 12 phần giống nhau, lễ mặn cùng hương, hoa, nước để ở trên cùng còn mâm tôm, cua đặt phía dưới.