Cúng ông Công ông Táo vào ngày 22 hay 23 tháng Chạp, nên chọn ngày nào ?
18 tháng 12, 2017
Cúng ông Táo ngày 22 hay 23 là điều băn khoăn của rất nhiều gia đình bận rộn. Lý do là không thể tổ chức cúng ông Táo đúng ngày được và có hỏi Phúc An có thể tổ chức lễ cúng trước ngày 23 có được hay không? Và phải làm lễ như thế nào cho đúng. Tất cả những thắc mắc này sẽ được chúng tôi giải đáp giúp bạn.
Trước tiên cũng phải nói rằng, đã có nhiều người không biết ngày 23 tháng Chạp có ý nghĩa gì? Cách cúng ông Táo như thế nào? Phúc An cũng giải đáp luôn. Đâu tiên là:
Vào ngày 23 tháng Chạp Âm lịch hàng năm, các gia đình thường làm cơm cúng để tiễn ông Công ông Táo về trời. Theo quan niệm dân gian, ông Công là vị thần cai quản đất đai, còn Táo quân (gồm 2 ông, 1 bà) cai quản việc bếp núc trong gia đình. Không những định đoạt may, rủi, phúc họa của gia chủ, các vị Táo còn ngăn cản sự xâm phạm của ma quỷ vào thổ cư, giữ bình yên cho mọi người trong nhà. Có 3 truyền thuyết nói về ông Táo:
Tương truyền có hai vợ chồng vì quá nghèo khổ nên phải bỏ nhau để đi tha phương cầu thực. Người vợ may mắn nên lấy được một anh chồng giàu, có của ăn của để. Còn người chồng thì trở thành kẻ hành khất kiếm sống qua ngày.
Năm ấy vào đúng ngày 23 tháng Chạp, người vợ đang lúi húi đốt vàng mã ngoài sân thì có một người ăn xin ăn mặc tả tơi, nhem nhuốc bước vào, nhận ra đó chính là người chồng cũ mà mình từng yêu thương người vợ động lòng. Nhanh chóng vào nhà lấy tiền bạc, cơm gạo ra cho.
Người chồng mới nhìn thấy, biết chuyện, nổi cơn ghen nghi ngờ vợ. Khó xử, tuyệt vọng vì không giải thích cho chồng mới hiểu, người vợ lao vào bếp lửa tự vẫn. Người chồng cũ vì vẫn còn yêu thương, đau xót cũng nhảy vào chết theo. Người chồng mới vì ân hận nên cũng nhảy vào đám lửa đỏ rực.
Lúc ấy, trời xanh trên cao cảm động bởi tình nghĩa sâu nặng của 3 người nên phong làm vua bếp. Và từ đó, dân gian mới có câu ca rằng:
“Thế gian một vợ một chồng
Chẳng như vua bếp hai ông một bà”
Cả 3 tích truyện tuy có nhân vật hoàn cảnh khác nhau, nhưng đều có một điểm chung là những nhân vật đều sống có nghĩa có tình. Người Việt xưa không bao giờ có thể chấp nhận việc đa phu, một bà hai ông. Người ta thường chỉ trích “Thế gian một vợ một chồng, không như vua bếp hai ông một bà”. Như vậy, điều mà tích truyện nhắc tới, đó không phải là cái lý, nhưng là cái tình nghĩa phu thê, sống chết cùng nhau.
Chuyện kể về 2 vợ chồng nghèo. Vợ quanh năm suốt tháng bán mặt cho đất bán lưng cho trời. Còn chồng đi buôn, biệt tăm biệt tích, năm về vài lần. Và một chuyến đi buôn xa, chồng đi biền biệt, bặt vô âm tín. Người vợ mỏi mòn chờ đợi 10 năm. Sau đó, nghĩ chồng đã chết nên vợ lấy người chồng khác làm nghề săn bắn, nuôi 1 tên đầy tớ tên là Lốc.
Ngày nọ, chồng mới và Lốc đi săn vắng nhà, đột nhiên người chồng cũ trở về và cho biết sở dĩ đi biền biệt là vì gặp giặc bắt lưu lạc trong rừng nay mới trốn thoát về được. Người vợ chỉ còn biết ôm chồng cũ khóc than, và dọn cơm rượu mời ăn. Khi chồng mới sắp về người vợ đưa chồng cũ ra đống rơm ẩn tạm. Chủ và tớ đi săn về được một con cầy. Chồng giục vợ đi sắm rượu để làm bữa nhậu.
Vợ tất tả chạy ra ngoài, người chồng và đầy tớ đốt đống rơm để thui cầy. Lửa vô tình đốt cháy thiêu người chồng cũ đang ngủ say. Giữa lúc đó, người vợ về thấy chồng cũ đã chết đau đớn, tự cảm thấy như thể vì mình mà chồng cũ chết, nên nhảy vào đống lửa chết theo.Người chồng mới thấy vợ chết cũng đâm đầu vào lừa. Người đầy tớ vừa thương chủ vừa hối hận vì chính tay mình châm lửa thiêu chết người cũng nhảy nốt vào lửa chết theo.
Ba vợ chồng sau đó được Diêm Vương cho hóa làm ba ông đầu rau. Còn người đầy tớ được hóa làm đồ dùng chặn đống nhấm, quen gọi là “thằng Lốc”. Trong tranh vẽ Táo quân, thường thấy vẽ người đầy tớ có nghĩa đứng cạnh ba người.
Câu chuyện kể về đôi vợ chồng Thị Nhi và Trọng Cao, ăn ở với nhau mặn nồng tha thiết, nhưng mãi không có một mụn con. Dần dà, Trọng Cao thường kiếm cớ dằn vặt vợ. Một hôm, chỉ vì một chuyện nhỏ, Trọng Cao gây thành chuyện lớn, đánh Thị Nhi và đuổi đi. Thị Nhi bỏ nhà, lang thang đến một xứ khác và sau đó gặp Phạm Lang. Phải lòng nhau, hai người kết thành vợ chồng. Phần Trọng Cao, sau khi nguôi giận thì quá ân hận, nhưng vợ đã bỏ đi xa rồi. Cuối cùng, Trọng Cao quyết tâm đi tìm vợ về.
Ngày này qua tháng nọ, tìm mãi, hết gạo hết tiền, Trọng Cao phải làm kẻ ăn xin dọc đường. Vào đúng ngày 23 tháng Chạp, Thị Nhi đang đốt vàng mã ngoài sân, một hành khất vào ăn xin. Thị Nhi nhận ra người chồng cũ của mình, động lòng thương đem gạo ra cho. Bị Phạm Lang nghi ngờ, Thị Nhi lấy làm xấu hổ đâm đầu vào đống lửa đang đốt mã mà tự tử. Trọng Cao cảm tình ân nghĩa cũng lao vào lửa mà chết theo, Phạm lang vì mối tình thương vợ, cũng nhảy vào cùng chết.
Trên cao Ngọc Hoàng thượng đế, đã chứng kiến hết câu chuyện nên phong cho 3 người mỗi người một chức vụ khác nhau:
Phạm Lang là Thổ Công trông lo việc bếp.
Trọng Cao là Thổ Địa trông nom việc nhà.
Thị Nhi là Thổ Kỳ trong nom việc chợ búa.
Bạn có thể cúng vào ngày 22 hoặc ngày 23 đều được. Nhưng có khác nhau về cách cúng tại 2 ngày này.
Trong cuộc sống hiện đại, người dân có hai khuynh hướng về việc cúng ông Công ông Táo.
Khuynh hướng thứ nhất là quá coi trọng chuyện cúng tế mà quên rằng trong việc này, sự thành tâm mới là thước đo chứ không phải giá trị vật chất. Nhiều người làm lễ rất lớn nhưng không hề có sự thành tâm.
Khuynh hướng thứ hai là quá coi thường nghi thức thờ cúng ông Công ông Táo. Nhiều người viện lý do công việc bận rộn để cúng tế qua loa.
Theo tiến sĩ Hồng, lễ nghi, cúng tế không cần quá rườm rà nhưng phải chỉn chu và cần sự tôn kính, thành tâm.
Ngoài ra, vị chuyên gia này nhấn mạnh việc cúng ông Công ông Táo không cần quá bày biện, cầu kỳ và chi tiêu tốn kém. Điều quan trọng nhất vẫn là tấm lòng thành của gia chủ.
Lễ vật cúng ông Táo gồm: mũ ông Công ba chiếc (hai mũ đàn ông và một mũ đàn bà). Chiếc mũ dành cho các ông Táo thì có hai cánh chuồn; mũ dành cho Táo bà thì không có cánh chuồn. Hương, đèn nến, lọ hoa tươi, đĩa ngũ quả tươi.
Tùy theo từng gia cảnh, ngoài các lễ vật chính kể trên, người ta hoặc làm mâm cỗ mặn (với xôi gà, chân giò luộc, các món nấu nấm, măng…) hay lễ chay (với trầu cau, hoa, quả, giấy vàng, giấy bạc…) để tiễn Táo quân.
Trong lễ cúng ông Công ông Táo, nếu nhà bạn có ban thờ Táo quân (thường đặt gần bếp) thì thắp hương ở ban thờ này. Nếu không có ban thờ Táo quân riêng thì phải thắp hương ở gần bếp – nơi thường xuyên nấu nướng. Bởi vì đó là nơi duy nhất trong nhà mà gia chủ có thể làm lễ và bày tỏ ước nguyện với Táo Quân trong năm sắp tới.
Những đồ vàng mã như mũ, áo, hia và một số vàng thoi bằng giấy sẽ được đốt đi sau lễ cúng ông Táo.
Việc cúng ông Công ông Táo cũng cần tuân thủ theo giờ và ngày nhất định.
Bạn chọn cúng đúng ngày 23 tháng 12 lịch âm thì:
Giờ cúng: từ lúc 9h – 23h. Đây là khoảng thời gian sớm nhất và trễ nhất phải tiến hành làm lễ. Nếu bạn bận rộn quá mức mà làm sau thời điểm 24h khuya thì đó là điều không nên.
Cúng ông Táo trước ngày 23 có được không ?
Lời khuyên đúng nhất vẫn là: Đúng ngày và đúng khoảng thời gian cho phép, chắc chắn gia đình bạn sẽ được nhiều may mắn trong năm mới.
Nếu không có cá chép sống, bạn có thể cúng cá chép tượng trưng
Sau đó bạn cũng đốt cùng với các loại vàng mã khác
Làm vậy bạn đã sai phạm khi muốn ông Táo sớm ra khỏi gia đình bạn (giống như muốn đuổi ông Táo). Sẽ dẫn đến vào thời điểm cúng giao thừa là lúc mời ông Táo trở về nhà, thì rất có thể là ngài sẽ không trở lại nhà bạn nữa đâu.
Dù vậy ở 3 miền Bắc Trung Nam, việc cúng ông Táo cũng có những khác biệt. Như ở miền Bắc, người dân còn cúng một con cá chép (hoặc 3 con) còn sống thả trong chậu nước. Nếu chọn được cá màu vàng thì càng tốt. Ngụ ý cá sẽ biến thành rồng đưa ông Táo về trời. Con cá chép này sẽ được “phóng sinh” (thả ra ao hồ hay ra sông) sau khi cúng.
Ở miền Trung, người ta cúng một con ngựa bằng giấy với yên, cương đầy đủ. Ở Huế và một số tỉnh lân cận, người dân vừa thờ ông Táo trên Trang Ông, vừa thờ trên bàn thờ .
Tại miền Nam, người dân thường cúng ông Công ông Táo về buổi đêm, trong khoảng thời gian từ 20h đến 23h. Người Sài Gòn quan niệm rằng vào thời điểm cuối ngày, sau khi cả gia đình đã dùng xong bữa tối, không còn nấu nướng và dùng đến bếp nữa thì mới được tiễn ông Táo lên đường gặp Ngọc Hoàng.
Cá chép theo truyền thuyết vượt vũ môn hóa rồng, rồng là biểu tượng của sự thịnh vượng. Cá chép hóa rồng tức là có được thần lực đặc biệt, do vậy có thể trở thành vật cưỡi để ông Táo cưỡi về trời. Cũng có quan niệm dân gian cho rằng cá chép vàng là loài cá tiên xưa sống trên Thiên đình, vì bị lỗi nên xuống trần gian, mỗi dịp 23 tháng Chạp chỉ được cưỡi ông Táo về trời.
Dân gian muốn chuẩn bị những gì tốt đẹp nhất cho ông Táo để ngài về trời nói những lời hay ý đẹp với Ngọc Hoàng”.
Phóng sinh cá chép ngày Tết ông Công ông Táo là nét đẹp văn hóa của người Việt Nam.
Về nguồn gốc việc cúng cá chép trong ngày này, thì cá chép là một trong 3 thứ Tam sinh, tượng trưng cho phú quý. Đồng thời, quan niệm dân gian cho rằng cá chép có thể vượt vũ môn hóa rồng, rồng có khả năng gọi mưa, rất cần cho cư dân nông nghiệp lúa nước.
Ngoài ra, trong tâm thức người Việt, “cá vượt Vũ môn” hay “cá chép hóa rồng” còn mang ý nghĩa của sự thăng hoa, biểu tượng của tinh thần vượt khó, sự kiên trì, bền chí chinh phục tri thức để đi tới thành công, biểu trưng cho nhân cách thanh cao tiềm ẩn hoặc hướng đến một kết quả tốt đẹp. Phóng sinh cá chép ngày Tết ông Công ông Táo không chỉ là một nét đẹp văn hóa, đồng thời còn thể hiện sự từ bi quý báu của người Việt Nam.
Không còn cách nào nhanh và kinh tế bằng cách này: