Cúng dường là cách nói trang trọng biểu thị ý nghĩa là sự chăm sóc, nuôi dưỡng làm cho sự vật, sự việc được tồn tại và phát triển.
Cúng dường có rất nhiều loại, mỗi một loại sẽ mang một ý nghĩa khác nhau: cúng dường chư tăng (cúng dường trai tăng), cúng dường tượng phật, cúng dường trường hạ, cúng dường hoa, cúng dường ba la mật, cúng dường xây chùa, cúng dường nước, cúng dường đèn, cúng dường đúc chuông, cúng dường gạo cho chùa, cúng dường mandala, cúng dường trai phạn….
Tất cả các loại cúng này thường được gọi chung là cúng dường Tam Bảo.
Mục đích chính của nghi lễ cúng dường chính là bảo tồn và phát triển giáo hóa cho chúng sanh. Cùng với đó là góp phần xây dựng và phát triển chùa tránh bị mai một và những sự quấy phá.
Cúng dường Tam Bảo hay còn gọi là Ba Báu. Ba Báu theo đạo phật mang ý nghĩa là Phật – Pháp – Tăng. Đây là 3 vật vô cùng quý báu trong đạo phật, còn quý hơn cả vàng bạc châu báu.
Cúng dường Tam Bảo bao gồm 3 loại cúng chính và quan trọng nhất:
Việc cúng dường Tam Bảo là một trong những hành động tỏ lòng biết ơn đến đạo Phật.
Nhờ có đạo phật đã tìm ra được con đường thoát khỏi bể khổ, thoát khỏi những bon chen, lòng đố kỵ của con người.
Nhờ có đạo phật mới có những giáo lý, pháp lý giúp con người ta nhận ra những chân lý của cuộc đời.
Cúng Tăng thì mang ý nghĩa bảo tồn chùa và ngôi điện tam bảo luôn trường tồn với thời gian.
Nói chung, việc cúng dường hàng ngày như là một sự biết ơn thành kính đối với đạo phật. Cùng với đó là tích góp công đức cho chính bản thân và trong công cuộc xây dựng và phát triển chùa.
Để cúng dường Phật Bảo đúng, điều đầu tiên chính là việc lựa chọn đồ cúng. Những món cúng lên Phật Bảo không nên làm linh đình để tránh gây hoang phí.
Điểm lưu ý lớn nhất là cúng dường Phật Bảo phải cúng đồ chay.
Những món đồ cần chuẩn bị cúng dường Phật Bảo: nhang, đèn, 1 bình hoa tươi, đĩa trái cây, chén nước, có thể thêm một chén cơm trắng.
Tuy nhiên, việc cúng dường Phật Bảo không chỉ nằm ở việc sắp mâm lễ mà còn nên làm thêm 5 nguyên tắc dưới đây:
Giới hương: khi làm cúng dường phải giữ cho tâm mình được thanh tịnh.
Định hương: tập cho tâm của mình được tinh, không được xao động mất tập trung trước một sự vật, sự việc nào đó.
Huệ hương: phải học tập giáo pháp của phật giáo, từ đó chiêm nghiệm ra ý nghĩa của những giáo lý.
Giải thoát hương: trong lòng không được thù hận, không được tạo nghiệp…
Giải thoát tri kiến hương: coi mọi vật như là hư vô, dù cho gặp phải những điều xấu hay tốt cũng không oán trách điều gì.
Muốn được cúng dường Pháp Bảo, điều đầu tiên đối với một tăng ni – phật tử là phải học và nghiên cứu những giáo pháp của Đức Phật.
Từ đó, chiêm nghiệm và hiểu được sự cao quý trong giáo pháp của Phật giáo.
Đối với những tăng ni, phật tử có học thức cao thì nên thuyết giảng giáo pháp Phật giáo cho nhiều người biết và hiểu rõ hơn về đạo phật.
Cũng có thể sáng tác, đưa ra những lý luận, biên dịch sách phật giáo từ những ngôn ngữ nước ngoài về tiếng Việt. Từ đó phát triển phật giáo hơn tại Việt Nam.
Nghi lễ cúng dường
Cúng dường Tăng Bảo hay còn gọi là cúng dường Chư Tăng (hay là cúng dường Trai Tăng).
Chư Tăng được hiểu là những người thay thế cho đức phật truyền giáo pháp đến cho tất cả chúng ta.
Chính vì vậy, việc chúng ta nuôi dưỡng Tăng Bảo cũng có nghĩa là nuôi dưỡng Đức Phật.
Khi cúng dường Chư Tăng cũng phải vô cùng thành kính, trân trọng và không được có sự phân biệt giữa các Chư Tăng ở các chùa.
Việc chọn lễ vật cúng dường Chư Tăng không được chọn theo sở thích riêng của từng vị mà phải chọn theo nguyên tắc, để tránh việc cúng không đúng so với Chánh pháp.
Dưới đây là 3 lưu ý vô cùng quan trọng, tuyệt đối không được quên khi thực hiện cúng dường:
Người nhận cũng như nơi nhận cúng dường phải thật thanh tịnh, cúng dường chỉ thực hiện khi thật sự cần thiết.
Vật phẩm để cúng dường phải thật thanh tịnh, tránh đồ mặn và lãng phí.
Người thực hiện cúng dường trong tâm phải thật thanh tịnh.