Câu chuyện thường được các bà mẹ truyền tai nhau đó là: Mỗi đứa trẻ trước khi sinh ra đều do các vị Đại Tiên (Bà Chúa Đầu thai) hay còn được gọi là 12 bà Mụ nặn ra. Mỗi mụ Bà sẽ có trách nhiệm nặng ra một bộ phận cơ thể cho đưa trẻ như mắt – mũi – miệng, tay, chân, tóc… xấu hay đẹp cũng đều do Bà Mụ nặn ra.
Khi đứa trẻ vừa tròn một tháng tuổi và khỏe mạnh, bậc cha mẹ phải thực hiện nghi lễ cúng đầy tháng để cảm ơn Bà Mụ và Đức ông đã mang đứa trẻ đến nhà, giúp “mẹ tròn con vuông”.
Theo quan niệm của người Việt từ xưa đến nay, cuộc đời mỗi con người đều sẽ chính thức bắt đầu ngay sau khi nghi lễ cúng đầy tháng. Lúc đó, các bậc cha mẹ sẽ cúng cáo trời đất, tổ tiên chính thức đặt tên cho đứa trẻ con của mình và nguyện cầu phúc lành cho đứa trẻ được khỏe mạnh, chóng lớn.
Nghi lễ cúng đầy tháng cho bé trai hay bé gái đều là truyền thống lâu đời của người Việt Nam. Chính vì vậy, rất nhiều gia đình Việt chú trọng đến nghi thức này.
Thông thường, mỗi đứa trẻ sau khi sinh ra sẽ được ghi nhớ theo 2 ngày âm lịch và dương lịch. Vì thế, cách cúng đầy tháng cho bé trai cũng được căn cứ vào lịch.
Theo đó, nếu đứa bé là con trai thì sẽ lùi lại 1 ngày như cách ông bà xưa vẫn nói ” gái lùi 2 còn trai lùi 1“. Nghĩa là nếu bé trai sinh vào ngày 20/1 âm lịch thì ngày cúng đầy tháng sẽ là 19/2 âm lịch. Lễ cúng này được thực hiện vào lúc sáng sớm hoặc chiều tối.
Tuy nhiên, hiện tại vẫn có không ít cha mẹ căn cứ vào ngày sinh của con dựa trên lịch dương và lễ cúng đầy tháng là ngày trùng với ngày sinh vào đúng tháng sau.
Cách tính này thật ra không ảnh hưởng gì, chủ yếu là phù hợp với điều kiện của gia đình, địa phương hoặc thời gian thuận tiện nhất dành cho bé. Vì thế, bạn có thể cân nhắc việc lựa chọn ngày đẹp để tổ chức đầy tháng cho đứa bé.
chủ yếu là chuẩn bị đầy đủ những lễ vật mà các bậc phụ huynh có thể tự mua hoặc đặt mua ở các dịch vụ Cách cúng đầy tháng cho bé traichuẩn bị mâm cúng đầy tháng chuyên nghiệp.
– Thường thì một mâm cúng đầy tháng cho bé trai sẽ đầy đủ những lễ vật sau đây:
+ 12 chén chè nhỏ + 3 tô chè lớn
+ 1 con gà luộc
+ Bộ tam sên bao gồm: Thịt heo luộc, trứng luộc, tôm hoặc cua luộc
+ Mâm ngũ quả, hoa tươi, nhang đèn, trà rượu, nước, muối, gạo và một bộ đồ hình thế (ghi tên và ngày tháng năm sinh của bé cúng xong sẽ đốt đi để giải hạn cho bé).
+ 13 miếng trầu cánh phượng, 13 đôi hài, 13 bộ váy áo đẹp và 13 nén vàng. Trong đó, đĩa xôi, miếng trầu, đôi hài, váy áo và nén vàng phải đều giống nhau. Lưu ý, 12 món kích thước như nhau và 1 bộ có kích thước to hơn.
Sau khi đã chuẩn bị đầy đủ các lễ vật trên, bạn cần sắp xếp chúng vào mâm theo nguyên tắc “Đông bình Tây quả”, nghĩa là đặt bình hoa ở phía Đông còn lễ vật cúng đặt ở phía Tây. Lưu ý, với những món xôi chè bạn nên đặt dọc 2 bên bàn và đặt gà ở giữa mâm.
Khi đã bày trí mọi thứ xong xuôi, người mẹ sẽ bế đứa bé ra để trình diện với mọi người. Sau đó, thắp một nén nhang thờ cúng tổ tiên bằng tấm lòng thành kính. Tiếp theo dải gạo và muối ra 4 phía ngôi nhà rồi đốt giấy cúng và đồ hình thể.
Cũng trong thời gian này, người mẹ đã bước qua giai đoạn ở cữ nên cũng cần thực hiện những nghi thức sau: Người mẹ sẽ bế con bước qua nồi nước đun sôi đã đặt một cây đinh nung đỏ 7 lần.
Sau khi làm lễ đầy tháng cho con xong, người mẹ có thể sinh hoạt bình thường và để mang lại cuộc sống giàu sang cho con thì lần đi chợ đầu tiên người mẹ nên mua một bịch muối và một chút gạo trên đường về nhà, đồng thời giả vờ đánh rơi một chút tiền lẻ.
Theo kinh nghiệm dân gian, mâm cúng đầy tháng bé trai dành cho 12 bà Mụ và Đức ông sẽ bao gồm những lễ vật sau đây:
– Cúng 12 bà Mụ
+ Đồ vàng mã: Các đôi hài màu xanh, nén vàng màu xanh và váy áo màu xanh + Trầu cau: 12 miếng trầu têm hình cánh phượng với cau bổ làm 4 và 1 miếng to hơn với cau nguyên quả + Động vật: 12 con (cua, ốc hoặc tôm) hấp chín hoặc để sống có kích thước bằng nhau và có 1 con to hơn các con còn lại
+ Đồ chơi trẻ em bằng nhựa hoặc sành sứ
+ Kẹo bánh: Chia thành 12 phần và 1 phần to hơn hoặc nhiều hơn các phần bánh kẹo còn lại
+ Phẩm oải: Chia làm 12 phần đều nhau và 1 phần to hơn hoặc nhiều hơn các phần phẩm oải còn lại
+ Lễ mặn: Xôi, gà luộc, cơm, canh, món ăn và rượu trắng
+ Hương hoa: Hương (nhang), lọ hoa nhiều màu, tiền vàng, nước trắng
– Cúng Đức Ông
Gồm thánh sư, tổ sư và tiên sư có chức năng truyền dạy nghề nghiệp cho bé khi lớn lên:
+ 1 con gà luộc tréo cánh
+ 1 tô cháo lớn
+ 3 đĩa xôi lớn
+ 1 miếng thịt quay, 1 đĩa hoa quả (gồm 5 loại quả bất kỳ), trầu cau, rượu và đồ vàng mã (giấy tiền)
Sau khi đã chuẩn bị đầy đủ những lễ vật cần thiết cho buổi lễ, một người lớn trong gia đình hoặc cha mẹ của đứa trẻ sẽ đại diện thực hiện các nghi lễ cúng bái Tổ tiên và Thần phật với hy vọng trẻ được khỏe mạnh, chóng lớn.
Mâm cúng thôi nôi đầy đủ cho bé trai.
Khi sắp đặt mâm đồ cúng đầy tháng cho bé trai, các mẹ chỉ cần chia thành 2 mâm. Một mâm trên cách mâm dưới không quá 10 phân.
Trong đó, bàn nhỏ và thấp hơn sẽ được dùng để bày lễ vật cúng kính Đức ông còn bàn lớn cao hơn sẽ bày lễ vật cúng 12 bà Mụ. Cách đặt mâm cúng luôn phải tuân theo nguyên tắc ” Đông bình Tây qu ả” nghĩa là, ở phía Đông sẽ là vị trí đặt bình hoa và phía Tây là vị trí đặt lễ vật.
Sau khi bày xong , bố hoặc mẹ của bé sẽ thắp 3 nén hương. Tiếp đến là bố trẻ ra trước án và khấn theo bài khấn cúng bà Mụ.
Tuỳ địa phương sẽ có bài khấn cúng bà Mụ khác nhau, câu chữ có thể có dị bản hoặc đơn giản hơn nguyên bản để có thể dễ dàng cho việc ghi nhớ. Nhưng thường bắt đầu bằng việc kính cẩn xưng danh các bà mụ, thần phật, ngày tháng cúng, tên của cả 2 vợ chồng và tên đứa con là trung tâm của lễ cúng.
Ngoài ra còn có nơi của gia đình, lý do tổ chức lễ cúng… đồng thời, bày tỏ tấm lòng biết ơn công lao của các bà Mụ và cuối cùng là lời cầu mong cho các bà độ trì phù hộ cho đứa trẻ được mạnh khỏe và mau ăn chóng lớn.
Sau khi làm xong lễ cúng đầy tháng cho bé trai với Tổ tiên, Thần phật sẽ đến nghi thức đặt tên. Người cúng sẽ khấn vái tổ tiên tên họ đầy đủ của bé mà ba mẹ và gia đình đã chọn sẵn.
Sau đó gieo 2 đồng tiền lên đãi, nếu 1 up 1 ngửa nghĩa là cái tên định đặt cho con đã được Tổ tiên chấp nhận. Trong trường hợp 2 mặt đều úp hoặc đều ngửa thì phải làm lại và tuân theo quy tắc quá tam 3 bận.
Lưu ý, nếu sau 3 lần gieo quẻ mà không vẫn được thì bạn sẽ phải chọn tên khác cho con trai của mình. Bởi vì, cái tên trước đó mà bạn hoặc gia đình định đặt cho đứa trẻ đã không được Tổ tiên chấp thuận.
Kết thúc ngày lễ này mọi người trong gia đình, họ hàng sẽ sum vầy ăn uống và gửi những lời chúc tốt đẹp nhất, may mắn nhất, đồng thời lì xì tiền cho con trai để hoàn tất tiệc cúng mụ đầy tháng cho con trai.
Ngoài ra, ở một số địa phương hoặc gia đình còn có nghi thức khai hoa hay còn gọi là “bắt miếng”. Theo đó, đứa bé sẽ được đặt ngay trên bàn giữa hoặc nằm trong nôi bên cạnh bàn cúng, người cúng rót trà thắp hương xin phép bắt miếng.
Khi đó, người cúng sẽ bồng đứa bé trên một tay, tay kia cầm một nhánh hoa quơ qua quơ lại trên miệng bé và dạy những lời nói tốt đẹp như sau:
“Mở miệng ra cho có bông, có hoa. Mở miệng ra cho kẻ thương, người nhớ. Mở miệng ra cho có bạc, có tiền. Mở miệng ra cho xóm giềng quý mến”.
Tục “bắt miếng” nhằm mục đích để trẻ được hưởng những gì tốt đẹp nhất từ Tổ tiên và Thần phật ban tặng.
Bên cạnh việc chuẩn bị đầy đủ lễ vật thì để lễ cúng đầy tháng cho bé trai được diễn ra suôn sẻ, người cúng hoặc các bậc phụ huynh phải ghi nhớ bài cúng sau đây:
Nam mô Đại Bi Quan Thế Âm Bồ tát
– Con lạy Đệ nhất Thiên tỷ đại tiên chúa
– Con kính lạy Đệ nhị Thiên đế đại tiên chúa
– Con kính lạy Đệ tam Thiên Mụ đại tiên chúa
– Con kính lạy Tam thập lục cung chư vị Tiên Nương
Hôm nay là ngày ….. tháng ….. năm ……
Vợ chồng con là ……………… sinh được con (trai, gái) đặt tên là …………
Chúng con ngụ tại …………
Nay nhân ngày đầy năm chúng con thành tâm sửa biện hương hoa lễ vật và các thứ cúng dâng bày lên trước án, trước bàn toạ chư vị Tôn thần kính cẩn tâu trình:
Nhờ ơn thập phương chư Phật, chư vị Thánh hiền, chư vị Tiên Bà, các đấng Thần linh, Thổ công địa mạch, Thổ địa chính thần, Tiên tổ nội ngoại, cho con sinh ra cháu, tên …………….. sinh ngày ………………… được mẹ tròn, con vuông.
Cúi xin chư vị tiên Bà, chư vị Tôn thần giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành thụ hưởng lễ vật , phù hộ độ trì, vuốt ve che chở cho cháu được ăn ngon, ngủ yên, hay ăn chóng lớn, vô bệnh vô tật, vô ương, vô hạn, vô ách, phù hộ cho cháu bé được tươi đẹp, thông minh, sáng láng, thân mệnh bình yên, cường tráng, kiếp kiếp được hưởng vinh hoa phú quý. Gia đình con được phúc thọ an khang, nhân lành nảy nở, nghiệp dữ tiêu tan, bốn mùa không hạn ách nghĩ lo.
Xin thành tâm đỉnh lễ, cúi xin được chứng giám lòng thành.