Việc cúng đầy tháng cho bé trai mới chào đời từ lâu đã trở thành tập tục không thể thiếu trong mỗi gia đình Việt. Trong bài viết này, Đồ Cúng Gia Tiên xin đưa ra chi tiết tham khảo về cách cúng đầy tháng cho bé trai, giúp bố mẹ hiểu rõ nghi thức cúng diễn ra theo trình tự. Mời mọi người cùng xem.
1. Ý nghĩa lễ cúng đầy tháng bé trai
Cúng đầy tháng cho bé trai là một nghi thức quen thuộc để cho bé được cáo với trời đất về sự có mặt của mình. Ra mắt gia phả, ông bà tổ tiên để chọn tên và đồng thời gửi lời mang ơn đến 12 bà Mụ và Đức Ông. Đây đều là các vị đã có công nhào nặn và gìn giữ cho con đến được với thế giới của sự sống tràn đầy tình yêu thương. Qua đó, cầu cho con được nhiều sức khỏe, thông minh, nhanh nhẹn.
Cúng đầy tháng là nghi lễ mà qua đó không chỉ khẳng định sự hiện hữu của một con người – một thành viên mới trong xã hội, mà còn khẳng định vai trò của gia đình và xã hội đối với thành viên mới này. Từ xa xưa ông bà ta đều tổ chức lễ cúng đầy tháng với mong muốn con mình được bình an, khỏe mạnh, lớn lên bên cạnh tình yêu thương của gia đình và chở che của các đấng bề trên. Chính vì thế, việc chuẩn bị lễ vật cho mâm cúng đầy tháng của bé cũng vô cùng quan trọng, điều đó quyết định việc lễ cho bé có trọn vẹn hay không.
Tục lệ cúng đầy tháng dành cho cả bé trai và bé gái. Tuy nhiên, cách thức trưng bày và số đồ lễ vật có khác nhau ở giới tính của các con và phụ thuộc vào kinh tế của bố mẹ. Việc chuẩn bị lễ cúng đầy tháng cho bé cũng như lời cảm ơn đến trời đất vì đã đưa bé đến với gia đình, mang niềm vui và tiếng cười đến với bố mẹ. Bên cạnh đó, việc chuẩn bị lễ cúng đầy tháng cho bé cũng giúp cho bố mẹ có thêm nhiều kinh nghiệm để tổ chức lễ thôi nôi sau này được thuận lợi hơn.
Lễ cúng đầy tháng bé trai
Tương truyền rằng, bất kì đứa trẻ con nào từ lúc bắt đầu thụ thai cho đến khi lọt lòng đều nhận được sự bảo hộ từ các bà chúa đầu thai. Họ chính là các vị đại tiên chuyên ban phước lành và có công nhào nặn từng bộ phận trên người bé như: tay chân, mắt, mũi, miệng, tóc… Mỗi đứa trẻ là mỗi vẻ khác nhau.
Do đó, chúng ta hay nghe người xưa nói câu “cầu cho mẹ sinh mẹ độ…” là như vậy. Còn Đức ông là vị thần đã chở che, ban cho đứa trẻ những điều tốt lành, mẹ tròn con vuông để con về đến nhà là ăn giỏi, ngủ ngoan, mau lớn. Vì thế khi bé đầy tháng, ông bà ta tổ chức lễ cúng đầy tháng để cảm tạ các vị gia tiên đã phù hộ cho bé con của mình.
Vì vậy, mâm cúng đầy tháng miền Bắc, miền Trung hay miền Nam là lễ cúng vừa mang nét đẹp truyền thống văn hóa Việt Nam, vừa mang ý nghĩa to lớn cho cuộc đời của đứa con mới sinh ra đời.
2. Cách cúng đầy tháng cho bé trai ở mỗi miền khác nhau như nào?
Cách cúng đầy tháng bé trai ở ba miền Bắc, Trung và Nam về cơ bản là khá giống nhau, cũng bày thành 2 mâm cỗ với những đồ lễ được chuẩn bị kỹ lưỡng. Tuy nhiên có một chút khác biệt về món cúng, cách nấu cũng như cách chọn đồ lễ vật cúng đầy tháng.
Lễ cúng đầy tháng ở 3 miền đều có đặc điểm riêng
Xôi chè cúng : Ở mỗi một vùng miền thì lại có một cách nấu xôi chè cúng khác nhau, nguyên liệu cũng vì vậy mà thay đổi cho phù hợp với vùng miền đó. Ở miền Nam thì thường cúng đầy tháng cho bé trai bằng xôi gấc và chè đậu trắng nước cốt dừa hoặc chè trôi nước. Trong khi đó, ở miền Bắc lại thường cúng xôi vò cùng chè hoa cau. Còn miền Trung thì chọn cúng đầy tháng bằng xôi đậu xanh hoặc xôi gấc cùng chè đậu xanh. Tuy có chút khác nhau về món, nhưng những loại xôi chè cúng đầy tháng đều làm từ nguyên liệu tự nhiên và rất dễ chế biến.
Bộ tam sên : Bộ tam sên dành cho những gia đình có điều kiện có thể thêm vào mâm cúng đầy tháng bé trai. Ở miền Bắc, tam sên thường được luộc chín tất cả. Tuy nhiên ở miền Trung và miền Nam thì để sống. Tùy theo quan niệm ở từng địa phương mà chọn số lượng tam sên, có nơi chọn theo vía con trai, tức 7 con mỗi loại, cũng có nơi cúng mỗi loại 12 con: 12 con cua, 12 con ốc,… Thông thường người ta thường chuẩn bị 1 trứng vịt luộc, 1 miếng thịt ba rọi luộc, 3 hoặc 5 con tôm hoặc 1 con cua.
Lễ mặn : Lễ mặn cho cúng đầy tháng bé trai mỗi miền cũng sẽ có lựa chọn đặc trưng. Như ở miền Nam thì lễ mặn có thể cúng gà luộc hay vịt quay đều được, tùy thuộc vào từng gia đình. Ở miền Bắc thì thông thường, lễ mặn sẽ cúng một con gà trống luộc, không cúng thịt vịt. Trong khi đó, miền Trung thì cũng cúng gà luộc ngày đầy tháng, tuy nhiên không phân biệt gà trống hay gà mái.
3. Hướng dẫn bày mâm cúng đầy tháng cho bé trai đơn giản
Người Việt Nam xưa nay luôn quý trọng những truyền thống quý báu của ông cha ta, do đó dù ở đâu thì những nghi lễ cúng kiếng vẫn được thực hiện.
Việc cúng đầy tháng cho bé trai ở miền Bắc hay miền Nam, miền Trung có vẹn toàn hay không phụ thuộc vào cách chuẩn bị đồ cúng của bạn.
Nhằm giúp cho mọi người chủ động hơn trong cách sắp xếp và chuẩn bị mâm lễ. Đồ cúng Gia Tiên sẽ hướng dẫn bạn chuẩn bị đồ cúng đầy tháng theo phong tục từng vùng miền chuẩn nhất.
3.1. Mâm cúng đầy tháng cho bé trai gồm những gì?
– Mâm cúng đầy tháng ở miền Nam
13 chén chè nếu là bé trai thì cúng chè đậu trắng.
13 đĩa xôi lá cẩm hoặc xôi gốc đều được
1 con gà luộc chéo cánh. (Nếu là bé trai gia đình nên cúng gà Trống)
1 Bộ tam sên gồm có thịt heo luộc, trứng luộc, tôm luộc chín.
Mâm ngũ quả gồm quả thơm, cam hoặc quýt, chuối, táo, xoài hoặc thanh long hay dưa hấu.
Một bình hoa tươi (Hoa hồng hoặc hoa ly), nhang hương để đốt, đèn, trà, rượu, nước muối, gạo và 1 bộ hình thế trong đó ghi tên và ngày tháng năm sinh của bé sau khi cúng xong sẽ bị đốt đi để giải hạn cho bé.
13 miếng trầu têm phượng, 13 đôi hài và 13 bộ váy áo đẹp và 13 nén vàng.
Lưu ý: Đĩa xôi miếng trầu, đôi hài, váy áo và nén vàng phải giống nhau, 12 món có kích thước như nhau và 1 bộ phải có kích thước to lớn hơn.
Lễ cúng đầy tháng miền Bắc gồm những lễ sau trên mâm cúng đầy tháng: Lễ cúng Mụ (gồm 12 mụ đã nặn đầu, nặn tay, chân,.. cho con và bà Chúa), lễ cúng Đức Ông và 3 Đức Thầy. Khi chuẩn bị đồ cúng đầy tháng, cha mẹ cần chú ý đến giới tính của bé là bé trai hay bé gái. Ngoài ra, bạn cũng phải chuẩn bị đồ cúng và cúng vào đúng ngày cúng cho bé, nếu là bé trai thì lùi lại 1 ngày, bé gái thì lùi lại 2 ngày “nữ lùi 2, trai lùi 1”.
– Mâm cúng đầy tháng ở miền Bắc
12 chén chè nhỏ là chè đỗ xanh hay một loại chè nào đó.
3 tô chè lớn
13 đĩa xôi gấc hay xôi đỗ đều được
1 con gà luộc có thế đẹp. Cúng đầy tháng bé trai gà trống hay gà mái? Nếu là bé trai gia đình nên cúng gà Trống)
Bộ tam sên gồm có thịt heo luộc, trứng luộc, tôm hoặc cua luộc
Mâm ngũ quả, hoa tươi, nhang, đèn, trà, rượu, nước muối, gạo và 1 bộ hình thế trong đó ghi tên và ngày tháng năm sinh của bé sau khi cúng xong sẽ bị đốt đi để giải hạn cho bé.
13 miếng trầu têm phượng, 13 đôi hài và 13 bộ váy áo đẹp và 13 nén vàng.
– Mâm cúng đầy tháng ở miền Trung
12 bát chè nhỏ (thường người miền Trung cúng đầy tháng bé trai là chè đậu xanh).
12 đĩa xôi (người miền Trung thường cúng xôi đậu xanh hoặc xôi gấc).
Cháo (người miền trung cúng 12 bát cháo nhỏ).
Bánh dành cho trẻ con (12 đĩa).
Thịt lợn quay (Người miền trung cúng đầy tháng bé trai 12 đĩa).
12 ly rượu hoặc 12 ly nước.
Một bình hoa tươi (Hoa hồng), nhang hương để đốt, đèn, trà, rượu, nước muối, gạo và 1 bộ hình thế trong đó ghi tên và ngày tháng năm sinh của bé sau khi cúng xong sẽ bị đốt đi để giải hạn cho bé.
13 miếng trầu têm phượng, 13 đôi hài và 13 bộ váy áo đẹp và 13 nén vàng.
Khi đã chuẩn bị đầy đủ các lễ vật cúng đầy tháng cho bé thì gia đình chuẩn bị xin phép cúng kiến sao cho kịp giờ đẹp, giờ hoàng đạo.
Lễ vật để cúng 12 bà Mụ
Đồ vàng mã: các đôi hài , nén vàng , váy áo đều cùng màu xanh.
Trầu cau: trầu têm cánh phượng, 12 miếng trầu với cau bổ tư và 1 miếng to hơn với cau nguyên quả
Đồ chơi trẻ em được làm bằng nhựa hoặc bằng sành sứ
Động vật như cua, ốc tôm để sống hoặc hấp chín, các động vật này đều có 12 con kích thước bằng nhau và có 1 con to hơn cả.
Phẩm oản: bao gồm 12 phần đều nhau và 1 phần lớn hơn
Lễ mặn gồm có xôi, gà luộc, cơm canh và món mặn thường có trong các mâm cúng và rượu trắng.
Kẹo bánh cũng được phân chia thành 12 phần và có 1 phần to hơn cả
Hương hoa: lọ hoa với nhiều màu sắc, các loại tiền vàng và nước trắng.
Mâm cúng đầy tháng theo phong tục miền Nam
Lễ vật cúng Đức ông
Lễ vật dùng để cúng Đức Ông ( thánh sư, tiên sư, tổ sư: có chức năng truyền dạy nghề nghiệp) bao gồm:
1 con gà luộc chéo cánh
1 tô cháo lớn
1 tô chè lớn
3 đĩa xôi lớn
1 miếng thịt quay, một đĩa hoa quả với 5 loại quả bất kỳ, trầu, cau, rượu và đồ hàng mã
3.2. Cách sắp xếp đồ cúng đầy tháng cho bé trai
Khi sắp đặt mâm cúng thì cha mẹ phải tuân thủ nguyên tắc: chia thành 2 mâm , mâm trên cách mân dưới 10 phân, bàn nhỏ hơn thì bày lễ vật cúng Đức Ông, bàn to hơn bày lễ vật cúng 12 bà Mụ. Tuân theo “Đông bình Tây quả” tức là vị trí đặt bình ở phía Đông và phía Tây đặt lễ vật.
Nghi thức cúng Mụ vừa xong thì đến nghi thức đặt tên cho bé trai. Theo phong tục cúng đầy tháng sau khi đã cầu chúc những điều tốt đẹp, hạnh phúc cho bé trai sau này, để đặt tên cho con thì phải tiến hành nghi thức xin keo.
Nghi thức đặt tên cho bé bằng hình thức xin keo, đây là cách để bố mẹ xin ý kiến bề trên về cái tên định đặt cho con trai mình. Chủ lễ sẽ dùng 2 đồng tiền cổ bằng bạc gieo vào 1 chiếc đĩa sâu lòng để xin âm dương.
Nếu gieo 2 đồng tiền 1 úp, 1 ngửa nghĩa là cái tên định đặt cho con đã được tổ tiên chấp nhận.
Nếu 2 mặt đều úp hoặc ngửa thì phải làm lại và tuân thủ quy tắc quá tam ba bận, sau ba lần không được thì chọn tên khác cho con trai.
Sau khi khấn xong thì mọi người trong gia đình, họ hàng ăn uống sum vầy và gửi những lời chúc tốt đẹp, may mắn, lì xì cho con trai để hoàn tất tiệc đầy tháng. Nghi thức lì xì ở đây được thể hiện như là trao những sự may mắn, tiền tài và mang đến nhiều hạnh phúc cho đứa trẻ, cầu chúc sau này đứa trẻ sẽ có cuộc đời sung túc, ấm no và thuận lợi.
Lưu ý: Nghi lễ cúng đầy tháng cho bé gái cũng tương tự như nghi lễ cúng đầy tháng cho bé trai. Chỉ khác là khi cúng đầy tháng cho bé gái phải dùng chè trôi nước thay cho chè đậu trắng. Chè trôi nước thể hiện sự trắng trẻo, nhẹ nhàng tượng trưng cho cuộc đời sau này của bé gái sẽ tròn đầy, thanh khiết và hạnh phúc được trôi chảy như những viên chè.
Đặc biệt gia đình hãy chuẩn bị những lễ vật cúng đầy tháng một cách đầy đủ và chu đáo sao cho thành tâm nhất.
4. Lưu ý khi tổ chức thủ tục cúng đầy tháng cho con trai
Trước khi cúng đầy tháng cho bé, bạn nên lưu ý là phải chọn giờ phù hợp với tuổi, giờ sinh, mệnh của con cái để chọn giờ cúng đầy tháng cho con. Việc chọn giờ cúng phù hợp trong nghi thức cúng đầy tháng cho bé trai là một điều có ý nghĩa quan trọng.
Trong sách chiêm tinh và phong thủy học luôn có ghi rằng: ” Năm tốt không bằng tháng tốt, tháng tốt không bằng ngày tốt, ngày tốt không bằng giờ tốt”. Do đó những việc quan trọng trong cuộc đời nếu không chọn được năm tốt, tháng tốt thì cũng cố gắng chọn được giờ tốt mà thực hiện.
Điều này thể hiện được sự hòa hợp giữa âm dương với khí huyết, vận mệnh của đứa trẻ. Mọi người thường chọn thời gian để cúng là buổi sáng sớm hoặc lúc chiều muộn. Đây là thời điểm đất trời giao thoa giữa ban ngày và ban đêm nên rất phù hợp để làm lễ cúng cho bé.
Cách tính ngày cúng đầy tháng cho bé đúng là phải tính vào ngày âm lịch, không nên tính theo ngày dương lịch. Vì dương lịch là lịch tây, nếu làm nghi thức nghiêng về phía tâm linh thì phải lấy âm lịch thì đấng tâm linh mới hưởng và biết được lòng thành của bạn.
Mâm cúng đầy tháng đúng chuẩn
Cúng đầy tháng miền Bắc, miền Nam, miền Trung tuy khác nhau nhưng đều được mọi người quan tâm và tổ chức thực hiện nghi lễ cúng đầy tháng cho bé trai này một cách nghiêm túc, đầy đủ cho những đứa con mình mới sinh ra đời.
Theo phong tục miền Bắc lễ cúng đầy tháng là rất cần thiết vì đó là sự tiếp nối truyền thống tốt đẹp của cha ông. Đồng thời để cầu may, cầu sự an bình cho đứa con của họ và tạ ơn các vị thần đã đem lại bình yên cho bé.