Hướng dẫn cách chuẩn bị mâm cúng đầy tháng và bài cúng đầy tháng cho bé trai, bé gái đơn giản, đầy đủ.
Cúng đầy tháng là nét văn hóa đẹp được lưu truyền qua nhiều hệ của người Việt Nam. Nghi lễ cúng đầy tháng cho bé trai và bé gái sẽ có đôi chút khác biệt và lễ cúng đầy tháng miền bắc, miền trung, miền nam cũng có sự khác nhau.
I. Lễ cúng đầy tháng là gì? Khi nào cần cúng đầy tháng cho con?
Cũng giống như lễ cúng thôi nôi cho trẻ, cúng Mụ (còn gọi là cúng đầy tháng) cho bé là nghi thức quan trọng để thông báo sự có mặt của thành viên mới trong gia đình, đồng thời bày tỏ lòng biết ơn và cầu mong các Bà Mụ đã có công nặn ra bé, Đức Ông đã che chở bảo vệ cho “mẹ tròn con vuông”, sẽ ban phước lành, may mắn cho đứa trẻ.
Câu chuyện thường được các bà mẹ truyền tai nhau về tục này đó là: Mỗi đứa trẻ sơ sinh đều do các vị Đại Tiên (Bà Chúa Đầu thai) hay còn gọi là 12 Bà Mụ nặn ra. Mỗi Mụ Bà sẽ có trách nhiệm nặn ra một bộ phận cho đứa trẻ như mắt, mũi, tay, chân, tóc… xấu hay đẹp cũng do tay các Bà Mụ nặn ra. Khi bé yêu tròn một tháng và khỏe mạnh, cha mẹ phải thực hiện nghi lễ cúng cảm ơn Bà Mụ và Đức ông đã đem đứa trẻ đến nhà, giúp mẹ tròn con vuông.
Nếu là bé trai thì sẽ tính ngày đầy tháng trồi lên 2 ngày so với ngày sinh (theo Âm lịch). Nếu là bé gái thì tính ngày đầy tháng lùi lại 1 ngày. Vì dân gian quan niệm rằng:
Con trai phải luôn là người đi trước, đi tắt đón đầu, xông xáo, mạnh dạn tiến về phía trước thì mới dễ thành công.
Con gái phải biết nhường nhịn thì gia đình mới êm ấm, phải biết khiêm tốn thì mới có được hạnh phúc.
II. Cách chuẩn bị mâm cúng đầy tháng cho bé trai, bé gái
Mâm cúng đầy tháng cho bé trai, bé gái thường có sự khác biệt rất lớn. Cha mẹ và gia đình cần lưu ý để chuẩn bị mâm cúng đầy tháng chính xác, tránh nhầm lẫn.
1. Mâm cúng đầy tháng bé gái
Hoa quả (có thể chọn 5 loại quả như dứa, cam hoặc quýt, chuối, táo, xoài,..).
Hoa tươi (tùy chọn loại hoa như hoa hồng, hoa cát tường, hoa ly,…).
Hương (nhang), nến (đèn cầy).
Gạo tẻ, muối hạt sạch.
Nước lọc (12 chén).
Rượu (12 chén).
Trầu cau (tem trầu cánh phượng).
Thịt lợn quay.
1 con gà luộc.
Xôi đậu xanh hoặc xôi gấc (12 đĩa nhỏ, 1 đĩa lớn).
Kẹo bánh (12 đĩa).
Chè trôi nước (12 bát).
Giấy cúng đầy tháng (gồm có mâm hài và đồ cho bà mụ và bà chúa), tiền vàng mã.
Ngoài ra cần chuẩn bị thêm chén, dĩa, muỗng và đũa.
Mâm cúng đầy tháng cho bé gái đơn giản
Cách bày mâm cúng đầy tháng cho bé gái đơn giản:
Lễ vật cúng đầy tháng cho bé gái sẽ được sắp xếp cân đối ở trên hai bàn: Một bàn nhỏ và một bàn to. Bàn to bày các đồ cúng 12 bà Mụ còn bàn nhỏ được đặt cách 10 phân, dùng để bày những đồ cúng kính Đức ông.
Cúng đầy tháng cho bé gái thường dùng chè trôi nước (tùy theo từng vùng miền thì sẽ có các loại chè khác nhau) và phải dùng giấy độ thế nữ.
Trước khi tiến hành nghi thức cúng thì mọi người trong gia đình nên có mặt đầy đủ nhất là chủ nhà. Lễ cúng đầy tháng thường được làm vào buổi sáng sớm hoặc buổi chiều.
2. Mâm cúng đầy tháng bé trai
Mâm cúng đầy tháng cho bé trai cần những gì? Cha mẹ cần chuẩn bị đồ cúng đầy tháng cho bé trai như sau:
2.1. Lễ vật cúng 12 bà Mụ
12 chén chè đậu trắng nhỏ.
12 đĩa xôi nhỏ.
12 chén cháo nhỏ.
12 ly nước.
2 đĩa bánh hỏi.
12 đĩa bánh kẹo giành cho trẻ con.
12 đĩa thịt quay ( khoảng 2kg thịt quay chia nhỏ ra 12 đĩa).
Hàng mã, giấy tiền.
Mâm cúng đầy tháng cho bé trai đơn giản
2.2. Lễ vật cúng Đức ông
Gồm thánh sư, tổ sư và tiên sư có chức năng truyền dạy nghề nghiệp:
1 con gà luộc tréo cánh
1 tô cháo lớn.
1 tô chè lớn.
3 đĩa xôi lớn.
1 miếng thịt quay.
1 đĩa hoa quả (5 loại quả bất kỳ).
Trầu cau, rượu và đồ hàng mã (giấy tiền).
2.3. Mâm cúng đầy tháng bé trai
Ngoài đồ cúng dành cho bàn thờ Phật, gia tiên, ông địa thì lễ vật cúng đầy tháng cho bé trai bao gồm:
12 chén chè nhỏ
3 tô chè lớn
13 đĩa xôi
1 con gà luộc
Bộ tam sên (thịt heo luộc, trứng luộc, tôm hoặc cua luộc)
Mâm ngũ quả, hoa tươi, nhang, đèn, trà, rượu, nước muối, gạo, 1 bộ đồ hình thế (ghi tên và ngày tháng năm sinh của bé, cúng xong sẽ đốt đi để giải hạn cho bé)
13 miếng trầu cánh phượng, 13 đôi hài, 13 bộ váy áo đẹp và 13 nén vàng. Trong đó đĩa xôi, miếng trầu, đôi hài, váy áo và nén vàng đều phải giống nhau. Tuy nhiên 12 món kích thước như nhau và 1 bộ có kích thước to hơn.
2.4. Cách sắp xếp mâm cúng đầy tháng bé trai
Khi sắp đặt đồ cúng đầy tháng cho bé trai đơn giản như trên, mẹ cần chia thành 2 mâm. Một mâm trên cách mâm dưới không quá 10 phân.
Trong đó, bàn nhỏ và thấp hơn để bày lễ vật cúng kính Đức ông, còn bàn lớn cao hơn sẽ bày lễ vật cúng 12 bà Mụ. Cách đặt mâm cúng luôn tuân theo nguyên tắc “Đông bình Tây quả” tức phía Đông là vị trí đặt bình hoa và phía Tây là vị trí đặt lễ vật.
III. Bài cúng đầy tháng cho bé gái, bé trai đơn giản
Sau khi đã chuẩn bị đầy đủ các lễ vật và bày biện mâm cúng đầy tháng phù hợp cho bé trai hoặc bé gái, cha mẹ cháu bé hoặc người cúng dâng hương, trịnh trọng khấn:
Nội dung bài cúng đầy tháng bé trai, bé gái như sau: Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật! Chúng con kính lạy Đệ nhất Thiên tỷ đại tiên chúa Chúng con kính lạy Đệ nhị Thiên đế đại tiên chúa Chúng con kính lạy Đệ tam Thiên Mụ đại tiên chúa Chúng con kính lạy Tam thập lục cung chư vị Tiên Nương Vợ chồng chúng con là…………………… sinh được con (trai, gái) đặt tên là …………… Chúng con đang ngụ tại ………………………………………………… Hôm nay, là ngày ….. tháng ….. năm …… là ngày lành tháng tốt Ngày bé trai (hoặc bé gái)……………… (họ, tên)…………………. tròn 1 tháng tuổi.
Gia đình chúng con bày mâm lễ vật này, cung thỉnh thập nhị mụ bà và tam đức ông trước về chứng minh nhận lễ, sau tiếp tục phù trợ cho bé trai (hoặc bé gái) tên…………………….. mạnh tay, mạnh chân, mau lớn, hiền, ngoan, phù trợ cho gia đình an vui, hạnh phúc.
Xin thành tâm đỉnh lễ, cúi xin được chứng giám lòng thành. Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật!
Ngay sau nghi thức cúng đầy tháng cho bé trai, bé gái sẽ là nghi thức khai hoa còn gọi là “bắt miếng”. Cháu bé được đặt ngay trên bàn giữa, chủ lễ rót trà thấp hương xin phép bắt miếng. Xong, bồng đứa trẻ một tay, tay kia cầm một nhánh hoa điệp (có thể hoa khác) vừa quơ qua, quơ lại trên miệng cháu bé vừa dạy những lời tốt đẹp như sau: