Ngày giỗ đầu đối với người mất được gọi là Tiểu Tường, đây là ngày giỗ đầu tiên sau đúng 1 năm ngày mất của một ai đó. Là một trong 2 ngày giỗ thuộc kỳ tang ( 4 9 ngày và giỗ đầu) khác với cách cúng ngày giỗ thường ( dỗ hằng năm)
Trong thời gian này, con cháu dòng họ của người đã khuất vẫn còn rất đau thương, chưa đủ thời gian để xóa đi vết thương lòng . Một năm, thời gian không dài nhưng chẳng ngắn vẫn không đủ để làm khuya khỏa được nổi đau mất người thân mà chúng ta phải chịu đựng. Con cái vẫn còn khóc thương nhớ cha mẹ, vợ chồng vẫn còn nhớ nhau rất nhiều, cha mẹ đang đau lòng mà tiếc khôn nguôi đứa con xấu số của mình.
Ngày giỗ đầu rất quan trọng đối với người Việt. Trong ngày dỗ đầu, con cháu đều sẽ tập trung về để làm mâm cơm giỗ cúng tưởng nhớ đến người đã khuất. Bên cạnh các vật phẩm thờ cúng, các món ăn trên mâm cổ cúng thì bài văn cúng dỗ đầu rất quan trọng là một trong những phong tục thờ cúng gia tiên đa dạng của người Việt.
Trng này dỗ đầu, người sống sẽ sắm đầy đủ mọi đồ dùng cho người chết như :quần áo giường chiếu bát dĩa xe cộ.. có khi cả điện thoại, và nhất là bày trí một bộ bàn thờ đầy đủ để an ủi vong linh người mất.
Bộ bàn thờ gia tiên cần những vật phẩm nào ?Bàn thờ gia tiên, bàn thờ tổ tiên trong gia đình mỗi người Việt là rất quan trọng, nó thể hiện truyền thống : uống nước nhớ nguồn của mỗi cá nhân, mỗi gia đình. Vì vậy, việc bày trí một bộ bàn thờ gia tiên đầy đủ, hoàn thiện rất cần thiết.
Trên bộ bàn thờ cần những vật phẩm nào?
Truyền thống thờ cúng của người Việt đa dạng tín ngưỡng, trong đó có thờ Phật, thờ ông thần tài thổ địa, và quan trọng hơn hết là thờ cúng tỏ tiên. Phong tục của 3 miền Bắc Trung Nam khác nhau nhưng chung quy lại :trên mỗi bàn thờ gia tiên trong nhà đều sẽ có những vật phẩm sau đây :
Bát hương thờ ( bát nhang thờ ) : là vật phẩm rất cần thiết có ý nghĩa tâm linh sâu sắc, không thể nào thiếu đi trên bàn thờ. Thờ cúng gia tiên hay những người đã khuất thường bày ba bát hương và lọa bát hương tốt nhất chính là bát hương gốm sứ Bát Tràng
Tiếp theo là hủ chóe thờ: là vật phẩm thờ tâm linh được tạo nên bởi ý tưởng từ những hũ gạo, thạp gạo đầy ắp của những gia đình quý tộc, vua chúa thời xưa. Hũ chóe thờ trên bàn thờ gia tiên thường được đặt 3 đựng gạo, muối và nước sạch.
đèn dầu thờ cúng là điều cần thiết cho bàn thờ trong năm đầu nói riêng và bàn thờ gia tiên nói chung. Nó giúp giữ lửa làm ấm bàn thờ và ấm không gian nhà. Giúp người khuất bớt hiu quạnh.
( đèn dầu thờ )
Bên cạnh đó, tren bàn thờ cần có các vật phẩm khác như : mâm bồng thờ ( dùng dâng hoa quả tươi), ống đựng hương( đựng nhang thờ) , bát nước thờ, kỷ đồ thờ ..
Chuẩn bị mâm cơm ngày dỗ đầu cần gì ? Bài văn khấn ngày dỗ đầu ra sao ?Mâm cơm ngày giỗ đầu đối với nhiều gia đình rất quan trọng. Đối với nhiều gia đình khá giả còn làm một bữa giỗ lớn mời mọc khách khứa, họ hàng, làng xóm để họ cùng tưởng nhớ về người đã khuất.
Mâm cơm cúng ngày dỗ bao gốm những món ăn phù hợp với ẩm thực 3 miền, tùy thuộc vào đặc trưng ẩm thực cúng dỗ của từng vùng miền mà chuẩn bị sao cho đầy đủ nhất. Nhưng trên cơ bản, mâm cơm cúng dỗ đầu cần có :
Mâm cơm cúng giỗ người miền Nam :
Có món gà : Gà sẽ được làm sạch, luộc chín, chặt nhỏ và xếp lên đĩa
Món kho : thịt heo kho nước cốt dừa ( thịt kho tàu)
Món canh : món canh hay món hầm : canh giò hầm hoặc canh xương hầm măng
Món xào : không thể thiếu đi món xào đối với mâm cúng dỗ đầu của người Nam : xào chua hoặc xào măn
Cuối cùng là món chả giò : bao gồm nem, chả lụa và chả giò tự làm
Mâm cơm cúng dỗ đầu của người Miền Trung
Miền Trung khá cầu kỳ trong ẩm thực nên mâm cơm ngày cúng dỗ đầu cũng rất đa dạng với các món :
Các loại thịt : mâm cơm cúng dỗ của người Trung hầu hết có các loại thịt ( gồm thịt gà, thịt heo và thịt bò với các món : thịt heo quay, thịt bò nướng, thịt gà nấu cà ri….
Món cá thường là cá chiên
Tôm rim
Canh khổ hoa dồi thịt
Đậu cô ve xào thịt
Canh củ hầm thịt bò
Mâm cơm cúng của người Bắc đối với dỗ đầu
Cũng không thể thiếu món gà : quay hoặc luộc xắp lên dĩa
Món thịt đông là đặc trưng của người Bắc
Cơm trắng và xôi đỗ hoặc xôi gấc
Bánh dầy và chả quế
Miến xào lòng gà , lòng vịt …..
Xà lách trộn cà chua dưa leo…..
Hôm nay là ngày …. Tháng …….. năm ……..
Chúng con cùng cả họ , nhân ngày tiểu đường
Kính dâng chay nhạt , trước linh tọa khóc mà than rằng :
Than ôi !
Mây giăng gió giữ làm chi sớm độc địa hỡi trời!
Hơn một ngày không ở kém một ngày không đi đành rằng tử sinh có mệnh
Nhớ những lúc một nhà sum họp, cha tước mẹ sau ,
Bỗng từ đâu hai ngã chia đôi, kẻ còn người khuất
Thương ôi!
Công đức chưa đến, đau đớn như chứa chan giọt lệ, âm cung xa cách, xót xa thay bối rối ruột tằm, tính đốt ngón tay kể tháng đã tròn 12
Tiểu đường tế duyên chưa khô hàng lệ
Tình ngày vừa đúng 361 ngày giỗ đầu diện lễ
Chay nhạt đang lên
Dưới suối chín cha mẹ già chứng giám
Khóc than kể rằng : trước linh sàn con kẻ khấu đầu
Cúi xin âm hưởng.