Trước khi đi tìm hiểu mâm quả đám cưới gồm những gì thì bạn cần phải hiểu khái niệm mâm quả cưới là gì? Mâm quả cưới là một trong những nét đẹp truyền thống trong ngày cưới được dân tộc ta lưu truyền và gìn giữ từ xa xưa cho đến tận ngày nay.
Mâm quả cưới có nguồn gốc từ lễ nạp tài, mâm quả ngày cưới do nhà trai gửi đến nhà gái được xem như món quà đầu tiên thể hiện tấm chân thành của nhà trai, như một lời mở đầu cho sự kết giao giữa hai nhà, cho một mối quan hệ mới bắt đầu. Nghi lễ này làm cho đôi vợ chồng trẻ cảm nhận rõ sự thiêng liêng và trách nhiệm của mình đối với gia đình nói chung và hôn nhân của mình nói riêng.
Đám cưới bao nhiêu mâm quả ?
Có thể thấy, việc chuẩn bị mâm quả ngày cưới sẽ thể hiện sự chu đáo của nhà trai và sự tôn trọng thông gia cũng như cô dâu tương lai của gia đình mình. Thông thường, số lượng mâm quả và các loại lễ vật cụ thể thường do nhà gái đưa ra yêu cầu, tùy thuộc vào từng gia đình nhưng ở mỗi miền Bắc, Trung, Nam mâm quả ngày cưới sẽ có sự khác nhau.
Mâm quả cưới hỏi miền Bắc luôn được sắp xếp theo nguyên tắc “trong chẵn ngoài lẻ” số lượng mâm quả luôn là số lẻ, ít nhất từ 3 tráp, tới 5, 7 tráp. Nhiều gia đình có thể yêu cầu tới 11, 13 tráp. Tuy nhiên, đa số các gia đình chọn 7 tráp cho ngày ăn hỏi, vì đây là số lượng vừa phải, tiện lợi lại có đầy đủ các lễ vật cần thiết sau:
Trong khi đó, ở miền Nam để chuẩn bị cho đám cưới trọng đại, số lượng mâm quả ngày cưới luôn là số chẵn. Và thông thường, người miền Nam chọn 8 mâm quả vì con số 8 là số đẹp đối với người miền Nam với ý nghĩa là phát tài phát lộc.
Còn đối với miền Trung, thông thường mâm cưới gồm 4 lễ vật bắt buộc là: Trầu cau, bánh phu thê, chè rượu và nến tơ hồng. Sau đó tùy theo khả năng kinh tế riêng của mỗi gia đình mà mâm quả cưới có thể bổ sung thêm heo quay, các loại bánh khác, nem chả, tiền sính lễ
Ý nghĩa của mâm quả trong ngày cưới?
Chắc hẳn, không ít người thắc mắc mâm quả trong ngày cưới có ý nghĩa như thế nào mà gia đình nào cũng phải chuẩn bị một cách chu đáo khi đi hỏi cưới phải không? Theo kinh nghiệm dân gian truyền lại thì mâm quả cưới vốn được xem như một phần chi phí tượng trưng mà nhà trai góp cùng nhà gái để tổ chức ngày cưới hỏi.
Trong lễ nạp tài mâm quả được trao và nhận một cách trang trọng bên bàn thờ tổ tiên nhà gái. Nghi lễ này giúp cho đôi vợ chồng trẻ hiểu được sự thiêng liêng và trách nhiệm của mình đối với hôn nhân. Mâm quả thể hiện sự gắn kết bền chặt và hạnh phúc lâu dài. Tùy thuộc vào điều kiện kinh tế của hai nhà, là món quà khích lệ tinh thần cho đôi yên ương. Đặc biệt, ý nghĩa của mâm quả trong ngày cưới còn được thể hiện cụ thể qua các lễ vật sau:
Mâm quả trầu cau được đa số các đám cưới từ Bắc đến Nam lụa chọn. Trầu cau là biểu tượng của câu chuyện tình yêu sắt son lưu truyền từ ngàn xưa. Cũng như mượn điều này để nhà trai thưa chuyện cưới xin, mong nhà gái đồng ý giao con gái cho nhà mình, vì vậy đến nay trầu cau luôn luôn là lễ vật tượng trưng cho cưới hỏi.
Mâm quả trái cây thể hiện cho sự kính hiếu với tổ tiên, mong sự chứng giám và chấp nhận người con rể này. Cùng với sự che chở cho con đường hôn nhân, sự nghiệp phía sau.
Với ý nghĩa mong cuộc sống sẽ chứa đựng vị ngọt của tình yêu. Và cũng không ít vị đắng, mâu thuẫn thì bánh trái sẽ biểu thị cho sự nhường nhịn, thấu hiểu, cảm thông để hai vợ chồng càng chung thủy, sắc son, sống với nhau đến trọn đời.
Mang ý nghĩa tâm linh như là lời con cháu kính hiếu mời các vị cao niên, ông bà tổ tiên cùng chứng giám cho đôi trẻ và cũng là để xin phép tổ tiên cho đám cưới được diễn ra vui vẻ, hạnh phúc.
Mâm xôi gấc có màu đỏ tươi với ý nghĩa mang lại sự may mắn và ca ngợi sự son sắt, thuỷ chung của tình chồng nghĩa vợ. Xôi gấc trong mâm quả cưới sẽ được đóng thành năm khuôn trái tim có in hình chữ Hỷ hoặc một khuôn tròn như cái chén. Đi kèm mâm xôi gấc thường có thêm một con gà với ý nghĩa “gà đẻ trứng vàng” mang đến sự sung túc và hạnh phúc.
Trong khi đó, mâm quả heo quay thuộc tính mặn, phổ biến trong các mâm quả cưới xin. Thông thường mâm quả cưới sẽ được chọn lựa theo cách thức đầy đủ nhất sẽ bao gồm Trầu – Cau, Trà – Rượu, Mặn – Ngọt, mang ý nghĩa chúc cô dâu và chú rể sớm có tin vui, tài lộc vẹn toàn.
Người xưa vẫn thường nói, “miếng trầu là đầu câu chuyện” vì thế những tráp trầu cau tươi xanh không thể thiếu trong bất kì mâm quả cưới nào. Số cau là số lẻ, 105 quả, cứ mỗi quả cau lại cần 2 lá trầu, vị chi 210 lá. Con số lẻ 105 mang ý nghĩa sinh sôi nảy nở, trăm năm hạnh phúc.
2.Trà, rượu và nến
Lễ vật ăn hỏi này thể hiện sự tôn kính của bậc con cháu đối với các vị gia tiên. Đây xem như lời mời tổ tiên chứng giám và chúc phúc cho cặp đôi. Hương vị cay nồng của rượu ngụ ý cuộc sống hôn của đôi trẻ sẽ có nhiều khoảnh khắc ấm áp và nồng nàn bên nhau. Đặc biệt, tại miền Nam, trong tráp lễ phải có cặp nến khắc long phụng nhà trai chuẩn bị để thắp trên bàn thờ tổ tiên nhà gái.
Đối với mâm quả cưới miền Nam thì không thể thiếu mâm bánh Su Sê (bánh cốm, bánh phu thê). Ở miền Nam ông bà còn gọi là cặp bánh âm dương, là biểu tượng cho sự hòa hợp của đất trời. Âm dương đồng thuận thể hiện sự gắn kết bền chặt trong đời sống vợ chồng. Bánh Su Sê ở miền Nam có sự khác biệt nhỏ với miền Bắc, bánh được nắn sao cho vuông vức rồi gói lại bằng lá dứa.
Xôi gấc là món ăn truyền thống của người Việt. Món xôi thể hiện sự ấm no đủ đầy, màu đỏ là lời chúc cho đôi lứa luôn sắt son bền chặt. Tùy theo lựa chọn của hai gia đình mà mâm xôi gấc có thể có thêm gà luộc hoặc chỉ có xôi và sẽ có thêm tráp heo quay riêng.
Hoa quả là 1 trong 6 mâm quả đám hỏi phổ biến ở miền Nam, mâm hoa quả thường có táo, nho, mãng cầu, đu đủ, xoài,… Mâm lễ tượng trưng cho mong muốn cuộc sống hôn nhân ngọt ngào, “cầu đủ xài”. Bạn nên tránh lựa chọn những loại quả với cái tên không may mắn như chuối, cam, lê, bom, lựu,… và những loại trái có vị đắng, chát.
Người miền Nam quan niệm bên cạnh vị ngọt ngào của trái cây thì cần thêm vị mặn của thịt. Nếu mâm xôi gấc không kèm gà luộc thì thường nhà trai sẽ đi lễ heo sữa quay.
Ngoài 6 mâm quả đám hỏi trên, ở miền Nam những nhà có điều kiện còn tặng cô dâu tráp quần áo. Kiểu mâm tráp này không xuất hiện ở miền Bắc nhưng khá phổ biến trong Nam. Cô dâu mặc áo dài, được mẹ chồng đeo bông tai trước khi ra mắt hai họ. Sính lễ này, thể hiện sự quan tâm và chăm sóc của mẹ chồng đối với con dâu tương lai.
Trong lễ vật đám cưới miền Bắc, mâm trầu cau truyền thống là không thể thiếu trong buổi lễ ăn hỏi. Dù số lượng từ ít là 3 tráp tới số lượng nhiều là 11 tráp vẫn luôn có tráp trầu cau đi đầu. Như ông bà ta có câu “miếng trầu mở đầu câu chuyện”, vì thế trầu cau được xem là lễ vật quan trọng, dẫn dắt đầu tiên trong những buổi lễ rồi mới tới những mâm lễ vật khác.
Mâm bánh cốm được xem là lễ vật không thể thiếu của người miền Bắc. Bởi do điều kiện thời tiết người miền Bắc làm được cốm cũng vì thế mà nó tượng trưng cho tình yêu vợ chồng đượm tình nồng thắm và gắn bó hạnh phúc với nhau trọn đời.
Đặc biệt, bánh cốm với vẻ ngoài vuông vắn thể hiện sự viên mãn, sung túc nhưng bên trong lại có vị ngọt đậm của đậu xanh hòa quyện với đường, thể hiện tình yêu ngọt ngào của đôi vợ chồng. Có thể nói, bánh cốm là tượng trưng đầy đủ của sung túc, hạnh phúc và ngọt ngào trong cuộc sống vợ chồng.
Với người miền Bắc thường có thói quen uống chè và tiếp đãi khách bằng chè khô, vì vậy chè khô cũng được xem là lễ vật quan trọng trong đám hỏi. Số chè này thường được nhà gái mang ra để tiếp đãi quan khách trong ngày lễ cưới chính thức, đây được xem là sự chia sẻ niềm vui với mọi người xung quanh.
Trong khi đó, mâm quả gà xôi là biểu tượng cho truyền thống văn minh lúa nước của dân tộc. Màu đỏ của gấc thể hiện tấm lòng son sắt, thủy chung của cô gái dành cho chàng trai. Kết hợp cùng màu vàng của đỗ là sự mạnh mẽ, bản lĩnh của người đàn ông trong gia đình để góp phần tạo nên mái ấm hạnh phúc.
Trong khi đó, mâm mứt hạt sen mang hương bị ngọt ngào, được ví như viên ngọc sáng thể hiện sự dịu dàng, đài các của cô dâu. Mứt hạt sen cũng được xem là sự cảm mến, yêu quý của gia đình nhà trai dành cho cô dâu tương lai của họ. Vì vậy, theo quan niệm của người miền Bắc, vị ngọt của mứt sen được tượng trưng cho sự ngọt ngào của tình yêu đôi lứa của tình yêu vợ chồng son, hi vọng rằng tình yêu này sẽ lâu bền.
Trong lễ vật đám cưới của người miền Bắc không thể thiếu tráp rượu và thuốc lá. Đây tượng trưng cho lòng hiếu thảo của con cháu, đặc biệt là chú rể dâng lên bàn thờ tổ tiên của gia đình nhà gái. Mâm tráp này như lời mời chân thành của cô dâu chú rể đến với các vị tiền nhân, tổ tiên chứng giám cho tình yêu của họ và chúc phúc cho đôi uyên ương được hạnh phúc, viên mãn.
Mâm hoa quả là một trong những lễ vật không thể thiếu đối lễ cưới của miền Bắc, bộ mâm này được sắp xếp một cách đẹp mắt thể hiện nguyện ước đời sống vợ chồng luôn ngọt ngào, hạnh phúc, có “con đàn cháu đống”. Mâm ngũ quả của người miền Bắc thường gồm: cam, táo, lê, đào, hồng; trong khi đó người Miền Nam thường dùng xoài, mãng cầu, thanh long, nho, táo đỏ… ngụ ý cho cầu mong các điềm lành sẽ đến trong đời sống lứa đôi.
Mâm quả cưới miền Trung chính là sự kết hợp hài hoà giữa những nguyên tắc chặt chẽ của miền Bắc và nét phóng khoáng của miền Nam. Việc chuẩn bị lễ vật cưới hỏi sao cho đúng và đầy đủ phải có sự tìm hiểu kỹ càng trước khi thực hiện.
Trầu cau là lễ vật không thể thiếu trong đám hỏi của cả 3 miền. Theo truyền thuyết từ xa xưa, trầu cau tượng trưng cho tình nghĩa và sự gắn bó keo sơn của vợ chồng. Vì thế, từng miếng trầu, quả cau đều được têm gọn gàng và được dung để sẻ chia cùng với các quan khách trong lễ cưới.
Khác với mâm quả đám cưới miền Bắc, các đám cưới ở miền Trung không yêu cầu về số lượng quả cau trong một mâm trầu cau nên nhà trai hoàn toàn có thể tùy ý tạo nên một mâm lễ đẹp mắt và không quá sơ sài.
Đối với người miền Trung, bánh phu thê là lời hứa thủy chung son sắt của người chồng với vợ sắp cưới của mình. Đây cũng là lời hứa hẹn, lời chúc phúc chân tình nhất của nhà trai dành cho nhà gái.
Bên cạnh đó, bánh phu thê còn tượng trưng cho sự có đôi có cặp của cô dâu và chú rể nên thường được xếp từng cặp với nhau và theo số chẵn. Người miền Trung không có yêu cầu bắt buộc về số lượng bánh nên gia đình nhà trai có thể tùy ý.
Trong khi đó, chè – rượu là những sính lễ cơ bản của nhà trai gửi nhà gái để làm lễ bái tổ tiên xin dâu. Đối với người miền Trung, những lễ vật này thường mang ý nghĩa tượng trưng và sẽ được sử dụng để cô dâu chú rể mời thuốc, mời rượu, mời trầu các quan khách trong lễ cưới. Nhà gái cũng tạo điều kiện cho nhà trai để có thể thoải mái trong việc sắp xếp mâm lễ cũng như sính lễ khi không có bất cứ một yêu cầu gì về số lượng.
Nến là một trong những lễ vật quan trọng mà nhà trai không nên quên trong các lễ vật ăn hỏi ở miền Trung. Cặp nến tơ hồng se duyên sẽ được thắp khi thực hiện nghi thức ăn hỏi. Ngọn lửa là sự tượng trưng của tình yêu cháy bỏng và nồng nàn giữa các cặp đôi. Sẽ là một sự thiếu hụt nếu như nhà trai quên mất việc chuẩn bị cặp nến tơ hồng trong lễ vật đám hỏi.